سواد رسانه‌

تعریف سواد رسانه‌ای

عبارت است از یک نوع درک متکی بر مهارت که بر اساس آن می‌توان انواع رسانه‌ها و انواع تولیدات رسانه ای را شناخت و آنها را از یکدیگر تفکیک و شناسایی کرد.

تعریف دیگر: توانایی و قدرت دسترسی، تحليل، ارزيابي و انتقال اطلاعات و پيام‌هاي رسانه‌اي كه مي‌توان در چارچوب‌هاي مختلف چاپي و غير چاپي عرضه نمود را سواد رسانه‌اي مي‌گويند.

مهارت‌های سواد رسانه‌‌ای به نوجوانان، جوانان، بزرگسالان و همه افراد جامعه کمک می‌کند تا بتوانند یک مخاطب فعال، خلاق، گزینشگر و هوشمند باشند نه صرفا یک مصرف‌کننده ساده و خام برای پیام‌های رسانه‌ای.

ضرورت یادگیری سواد رسانه‌ای

سواد رسانه ای به مخاطب کمک می‌کند تا وقایع را پیش بینی کند و سطح آگاهی خود را بالا ببرد و در نتیجه به موقعیت پیشرو یا رهبری دست یابد. سواد رسانه‌ای همچنین به او کمک می‌کند تا خود بدون کمک منتقدان از پس تعبیر و تفسیر رسانه (مثلا فیلم) باکمک قواعد، قراردادها، نشانه‌شناسی و معناشناسی برآید.

سواد رسانه‌ای مثل یک رژیم غذایی است که  هوشمندانه مراقب است که چه موادی مناسب هستند و چه موادی مضر؛ چه چیزی را باید مصرف کرد و چه چیزی را نه و یا این‌که میزان مصرف هر ماده بر چه مبنایی باید استوار باشد. سواد رسانه‌ای می‌تواند به مخاطبان رسانه‌ها بیاموزد که از حالت انفعالی و مصرفی خارج شده و به معادله متقابل و فعالانه‌ای وارد شوند که در نهایت به‌نفع خود آنان باشد.

یادگیری سواد رسانه‌ای برای ما یک ضرورت است؛ برای اینکه:

   فراگیری و جریان رسانه‌ها در زندگی ما؛ تقریبا تمام اطلاعات محیط پیرامونی ما رسانه‌ای شده‌اند.
   تأثیر رسانه‌ها بر ابعاد و سبک زندگی ما؛ از قبیل: سبک تغذیه، سبک پوشش و مد، سبک ازدواج و طلاق، سبک گزینش منزل (مثل ترویج آپارتمان‌نشینی)، چیدمان و مبلمان منزل، سبک اشتغال و کسب روزی، سبک تحصیل، سبک دینداری، سبک معماری، سبک صله رحم و نوع احترام به بزرگترها و پدر و مادر، سبک مدیریت، آداب مهمانی، آداب معاشرت، آداب مسجد، مشارکت سیاسی و ... .
   حاکمیت رسانه‌ها بر روابط ما با اطرفیانمان؛ مانند: خانواده، هم‌سالان، همکاران و همسایگان، دوستان، دیگران، هم‌کیشان و هم‌مسلکان، معاملات، ایفای حقوق، امر به معروف و نهی از منکر و ... .
   تأثیر فراوان رسانه‌ها بر تربیت فرزندان ما؛ مثل: تربیت دینی، جامعه‌پذیری، سازگاری اجتماعی، تحصیل، اشتغال، بیش‌فعالی، پرخاشگری، بزهکاری و ... .
   رسانه‌ها ما را نسبت به مشارکت اجتماعی و سیاسی ترغیب می‌کنند که ممکن است مثبت یا منفی باشد. مثل جریان انتخابات که رسانه‌های داخلی ما را نسبت به شرکت در انتخابات و رسانه‌های خارجی ما را نسبت به عدم شرکت در انتخابات ترغیب می‌کنند، مصرف یا عدم فلان کالا، رأی دادن به فلان گروه یا شخص، شرکت در راهپیمایی را آشوب خیابانی و ....
   رسانه‌ها بدون فعال کردن خودآگاه بر ما تأثیر می‌گذارند.
   سواد رسانه‌ای به ما کمک می‌کند تا فناوری‌های ارتباطی را درک و فهم کنیم و از آن‌ها استفاده درست بکنیم.

نگارنده:  حجت الاسلام والمسلمین داود بشیرزاده