مشخصات برنامه درسی پیام شادی
نام درس:
پیام شادی
موضوع:
اخلاق
هدف کلی:
دانش آموزان در این درس با برخی از ویژگی ها، صفات اخلاقی، داستان ولادت و... پیامبر (ص) آشنا می‌شوند.
اهداف جزئی:
دانش آموزان در این درس با موارد زیر آشنا می‌شوند:
- ویژگی‌های پیامبر (ص)
- سه صفت از صفت‌های پیامبر (ص)
- معنای دو نام از نام های پیامبر (ص)
- داستانی کوتاه در خصوص میلاد پیامبر (ص)
- روایتی از حضرت پیامبر (ص) درباره امانتداری
هدف رفتاری:
انتظار می‌رود دانش آموزان بعدازاین درس ضمن رعایت امانتداری در کارها، اعتماد و تکیه به خدا را هم در زندگی به کاربرند و معانی نام حضرت (ص) را بیان کنند.
روش‌های مناسب تدریس:
توضیحی فعال: (پرسش و پاسخ، شعر، مولودی، کارت، جدول و داستان)
رسانه‌های آموزشی:
کارت های تصویری، تابلو وایت برد و ...
برنامه درسی پیام شادی
بچه‌ها سلام
حالتان خوبِ، ان‌شاءالله همیشه شاد و موفق باشید، برنامه را با یک شعر شروع می‌کنم، بعد هم از شما چند تا سؤال می‌پرسم، همه حاضرید؟ با یک صلوات برنامه را شروع کنیم.
شعر پیام شادی
هزار هزار ستاره
از آسمون می باره
شادی فراوون شده
هیچ‌کسی غم نداره
تولد پیامبره دوباره
گل گل گل، گل اومد
به به به بهاره
کبوتر نامه‌بر
پیام شادی داره
تولد پیامبره دوباره
بلبل شاد و خندون
رو تاب گل سواره
چه چه چه می خونه
چه شور و حالی داره
تولد پیامبره دوباره[۱]
مسابقه پیام شادی
ممنون خیلی عالی کمک کردید.[۲] هر کودک و بچه‌ای که به دنیا می‌آید یکی از کارها گرفتن شناسنامه برای او است در شناسنامه مشخصاتی از کودک نوشته‌شده است. با یک مسابقه با شناسنامه پیامبر (ص) آشنا می‌شویم. من در دو کارت از میان مشخصات بسیار پیامبر (ص) فقط 6 مورد را نوشتم. اکنون روی تابلو آن چه از مشخصات را که روی کارت ها آمده را در این قسمت تابلو می‌نویسم، ولی بدون جواب، توجه کنید:
به هر شرکت‌کننده یک کارت می‌دهم دو شرکت‌کننده در مسابقه ۳۰ ثانیه فرصت دارند اطلاعات روی کارت را حفظ نموده سپس جواب را در کنار مشخصات مربوط به کارت خود را، روی تابلو بنویسد، هر شرکت‌کننده که زودتر مشخصات را کامل نماید، برنده مسابقه است.
روز ولادت محمد(ص) و وقایع آن روز
با تشکر از شرکت‌کنندگان یک سؤال از مشخصات می‌پرسم هر کس جواب دهد جایزه دارد یکی از مشخصات روز تولد یعنی روز هفدهم ربیع الاول است. همه منتظر نام او بودند. در روز هفتم تولد نوزاد، پدربزرگ اسم نوزاد را «محمّد» گذاشت. استفاده از اسم «محمّد» رسم نبود. کمی عجیب به نظر می‌آمد. بابابزرگ در برابر تعجب همه آنها می‌گفت: آرزو دارم این فرزند پیش خدا و در نظر مردم پسندیده باشد و ستایش شود.
از طرف دیگر مادرش پسرش را احمد صدا می‌زد. احمد یعنی کسی که خدا را بیشتر ستایش می‌کند. آن روز پدربزرگ چند شتر قربانی کرد و به همه فقیران و بینوایان غذا داد. آن شب همه‌ی مردم مکه مهمان پدربزرگ بودند. آنها با شادی و سرور به خواب خوش رفتند. هیچ‌کس نمی‌دانست که این نوزاد همان کسی است که حضرت ابراهیم (ع) برای آمدنش دعا کرده است. حضرت موسی (ع) از او خبر داده است. حضرت داوود پیامبر در آوازهایش نام «محمّد» را زمزمه کرده است و حضرت مسیح (ع) مژده‌ی آمدنش را به نام «احمد» داده بود. (سوره صف، آیه ۶)
حال که با نام «محمّد» در شناسنامه پیامبر (ص) آشنا شدید به شما چهار کارت نشان دیگر می‌دهم[۳] شما به کلمات روی کارت توجه نمایید و بگویید بازمان تولد پیامبر (ص) چه ارتباطی دارد. آتشکده فارس پس از هزار سال خاموش شد[۴] شکسته شدن تعدادی از کنگره‌های طاق کسری در مدائن [۵] واژگون شدن بت‌ها (همه بت‌ها به رو افتادند) [۶] نوری درخشش پیدا کرد که فضای مکه را روشن نمود.[۷] بعد از آشنا شدن با وقایع بعد تولد پیامبر (ص) از شما می‌خواهم به حروف به‌هم‌ریخته که روی تابلو می‌نویسم توجه نمایید:
- ن ی م ا
- ر ا ک ت س ر د
- و گ ت س ا ر
حالا با حروف پراکنده، سه صفت پیامبر (ص) را حدس بزنید. بله درست حدس زدید، امین، درستکار، راست‌گو. حروف را از آخر به اول نوشته بودم. به نظر شما کدام صفت موضوع بحث ما است؟ احسن. امین. حالا می‌رویم سراغ یک جدول تا سخن پیامبر (ص) را که روی تابلو می‌نویسم کامل کنیم: از.................................................... من از شما چند سؤال می‌پرسم تا با حروف صحیح پاسخ ها، خانه خای خالیجدول زیر را پُر کنیم:
- پیامبر (ص) اولین مسجد را در چه شهری ساخت؟ مدینه ۷– ۲۰ – ۱۳ – ۸ – ۲۱
- پیامبر (ص) کدام خدای ساختگی را در کعبه شکست؟ بت ۲۳ – ۳
- پیامبر (ص) چه چیزی را نور چشم خود می داند؟ نماز ۱۶-۱۴-۲-۶
- به شك و گمان و عدم يقين چه می گوند؟ ظن ۱۹-۲۲
- به خانه‌ای که از چوب و نی و علف می‌سازند چه گویند؟ کوخ ۱۲-۱۱-۵
- محصول گریه چیست؟ اشک ۱۰-۱-۱۷
- وسط حصار (کلمه) چیست؟ صا ۹-۱۸
- به خم کاغذ (خمیدگی چیزی، دو لا کردن مانند کاغذ و ...) چه گویند؟ تا ۴-۱۵
با حروف پاسخ ها جدول کامل شد اکنون حرف اول «ش» را می‌نویسیم و چهارخانه چهارخانه می‌شماریم. به هر حرفی رسیدیم آن را یادداشت می‌کنیم، به این شکل ادامه می‌دهیم تا 23 حرف را کنار هم داشته باشیم. حالا با این حروف، کلمه های مناسب (9 کلمه) می سازیم تا سخن پیامبر (ص) کامل شود. از ما نیست شخصی که از امانت مواظبت نکند.[۸]
روایت فتح خیبر توسط پیامبر(ص) و مسلمانان
حدیث را روی تخته نوشته‌ام شما با صدای بلند تکرار نمایید:
لَيسَ مِنّا مَن يُحَقِّرُ الامانَةَ ... این سخن پیامبر (ص) است که نه‌تنها خود امین بود بلکه دیگران را هم به امانت داری تشویق می‌نمود در ادامه به حکایتی با نام: «مرد چوپان و گوسفندان یهودیان» توجه کنید: سال هفتم هجری پیامبر (ص) همراه هزار و شش‌صد نفر سرباز برای فتح قلعه خیبر که در ۳۲ فرسخی مدینه قرار داشت روانه شدند.
مسلمانان در بیابان‌های اطراف خیبر مدتی ماندند و نتوانستند قلعه‌های خیبر را فتح کنند. ازنظر غذایی در مضیقه سختی قرار داشتند به‌طوری‌که براثر شدت گرسنگی، از گوشت حیواناتی که مکروه بود، مانند گوشت قاطر و اسب استفاده می‌کردند. در این شرایط، چوپان سیاه چهره‌ای که گوسفندان یهودیان را می‌چراند، به حضور پیامبر (ص) آمد و مسلمان شد و سپس گفت: این گوسفندان مال یهودیان است در اختیار شما می‌گذارم.
پیامبر (ص) باکمال صراحت در پاسخ او فرمود: این گوسفندها نزد تو امانت هستند و در آئین ما خیانت به امانت جایز نیست، بر تو لازم است که همه گوسفندان را به در قلعه ببری و به صاحبانشان بدهی. او فرمان پیامبر (ص) را اطاعت کرد و گوسفندان را به صاحبانشان رساند و به جبهه مسلمین بازگشت. [۹] خـداونـد هم نسـبـت بـه حـفظ امانت و سپردن آن به دست صـاحـبـانشان مى فرماید:«امانت ها را به صاحبانش بدهید.» سوره نساء، آیه 58 و «اگـر كـسى از شما دیگرى را امین دانست، آن كس كه امین دانسته شده امانت را باز دهد.» سوره بقره، آیه 283.
بعد از شنیدن این حکایت زیبا و شفارش قرآنی، برنامه را با چند دعا به پایان می‌بریم:
دلتان به نور لطف خدا منور، تنتان سالم، روحتان شفاف، لب‌هایتان به غنچه لبخند مزین، زندگی‌تان شیرین، سفره‌هایتان رنگین و نظر مهر پروردگار پیوسته بر شما پردوام باد.
پی نوشت:
- [۱] مربی از دانش آموزان در همخوانی کمک بگیرد. به‌عنوان‌مثال کلمه دوباره را تکرار کنند
- [۲]درصورتی‌که مربی مایل نیست بحث شناسنامه را اجرا نماید می‌تواند از این قالب شعر و دکلمه استفاده نماید. من یک شعر را در قالب دکلمه می خونم وسط هاش هم از شما سؤال می‌کنم، شما جواب بدید. امروز چه روزِ خوبیه، تولّدِ؟ (جواب بدید) پیامبره. همون که از تاریکی‌ها، ما رو به نور می‌بَره. او حضرتِ؟ ... محمّده، پیامبرِ؟ (کیاست) مسلموناست. او اسوه‌ی محبّت و صداقت و مهر و وفاست.اسمِ پدر... (عبدالله) و مادرش ...(آمنه) بود.به خاندانِ پاکِ او، خدا فرستاده؟ درود.زمانِ او مردمِ شهر، بت‌ها رو می‌پرستیدن.تمدّنی نداشتن و باهم دیگه می‌جنگیدن.اما خدای مهربون، خواست که پیامبرش بیاد.مردم و ارشاد کنه، یادشون بده دین و سواد. سلاحِ او محبّت و کتابِ او؟...(قرآنِ).سرچشمه‌ی هدایت و سعادتِ انسانِ. شاعر: خدیجه اقدامی مقدم. در نوشتن شعر تغییرات اندک ایجادشده است برای اجراء(مستندروایت نمازمربوط به پرسش3 در جدول. پیامبر (ص) فرمود: نور چشم من در نماز است. الخصال، ص165 و وسائل الشیعه، ج2، ص144)
- [۳] مربی درصورتی‌که تصویر این کارت‌ها 1. آتشکده 2.طاق کسری 3.مدائن 4.بت‌ها را دارد از کارت‌های تصویری استفاده نماید. (الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَعْرِفُونَهُ كَمَا يَعْرِفُونَ أَبْنَاءَهُمْ ۖ وَإِنَّ فَرِيقًا مِنْهُمْ لَيَكْتُمُونَ الْحَقَّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ؛ اهل كتاب همچنان كه فرزندان خود را مى‌شناسند او را مى‌شناسند، ولى گروهى از ايشان در عين آگاهى حقيقت را پنهان مى‌دارند. (آیه 146 سوره بقره) الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ ۚ فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ ۙ أُولَٰئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛ آنان كه از اين رسول، اين پيامبر امى كه نامش را در تورات و انجيل خود نوشته مى‌يابند، پيروى مى‌كنند-آن كه به نيكى فرمانشان مى‌دهد و از ناشايست بازشان مى‌دارد و چيزهاى پاكيزه را بر آنها حلال مى‌كند و چيزهاى ناپاك را حرام و بار گرانشان را از دوششان برمى دارد و بند و زنجيرشان را مى‌گشايد. پس كسانى كه به او ايمان آوردند و حرمتش را نگاه داشتند و ياريش كردند و از آن كتاب كه بر او نازل كرده‌ايم پيروى كردند، رستگارانند. (آیه 157 سوره اعراف)
- [۴] علامه مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج ۱۵، ص ۲۵۸.
- [۵] علامه مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج ۱۵، ص ۲۵۷.
- [۶] ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب (علیهم‌السّلام)، ج ۱، ص ۲۹.
- [۷] ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب (علیهم‌السّلام)، ج ۱، ص ۳۰.
- [۸] وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ : لَيْسَ مِنَّا مَنْ يُحَقِّرُ اَلْأَمَانَةَ يَعْنِي يَسْتَهْلِكُهَا إِذَا اِسْتَوْدَعَهَا وَ لَيْسَ مِنَّا مَنْ خَانَ مُسْلِماً فِي أَهْلِهِ وَ مَالِهِ؛ از ما نيست كسى كه امانت را كوچك بشمارد و از آن مواظبت نكند و در معرض تلف شدن قرار بدهد. بحارالأنوار (ط-بیروت) ج ۷۲، ص ۱۷۲، ح ۱۳ به نقل از: الإختصاص، جلد 1، صفحه 248، عنوان باب: طائفة من أخبار الأئمة عليهم السّلام في أبواب متنوعة، في بيان جملة من الحكم و المواعظ و الوصايا عنهم عليهم السلام، شماره حدیث: ۲۹۱۱۳۵
- [۹] مغازى تاريخ جنگ هاى پيامبر(ص)، محمد بن عمر واقدى (م 207)، ترجمه محمود مهدوى دامغانى، تهران، مركز نشر دانشگاهى، چ دوم، ۱۳۶۹ش و سيره ابن هشام، ج ۳، ص ۳۴۵؛ فروغ ابديت، ج ۲، ص ۲۴۷.
