سلام

مشخصات برنامه درسی سلام

نام درس: سلام

موضوع: اخلاق و آداب

هدف کلی: دانش آموزان با مفهوم و آداب سلام کردن آشنا می‌شوند

هدف جزئی: دانش آموزان در این درس با موارد زیر درباره آداب سلام آشنا می‌شوند:

• الف- معنی سلام
• ب- احادیثی در مورد سلام
• ج- چگونگی سلام دادن در برخورد با دیگران

هدف رفتاری: انتظار می‌رود دانش آموزان در پایان درس بتوانند با توجه به سیره و سخنان معصومین (ع) در سلام کردن همیشه پیش‌قدم باشند و آداب سلام را رعایت نمایند.

روش مناسب تدریس:

• الف- توضیحی
• ب- فعال: داستان-شعر-احادیث-پرسش وپاسخ-کارت‌های رنگی

رسانه‌های آموزشی: تلبو. ماژیک. کلیپ. تک برگه‌های نقاشی و ... .

مقطع: ابتدایی1

مدت اجرا: 45 دقیقه

تعداد دانش آموزان: 20

نویسنده: زهرا ایزدمهر دوره دیده تربیت مربی کودک و نوجوان از استان فارس - لارستان

برنامه درسی سلام

بسم‌الله الرحمن الرحیم

به نام خداوند جان و خرد            کزین برتر اندیشه برنگذرد

خدمت همه شما سلام عرض می‌کنم. امیدوارم که حالتان خوب باشد. انشا الله همیشه شاد و سرحال باشید. گل‌های من می‌خواهم برنامه را با قصّه شروع کنیم قصّه‌ی ۱ پسربچه که اسمش «مملی» هست. خوب به قصّه من گوش بدین که آخرش می‌خواهم سؤال بپرسم.

حالا می‌خواهم سؤال بپرسم. آماده‌اید؟[1] با تشکر از شما که پاسخ سؤال را درست جواب دادی. بچه‌ها چند تا حدیث رو کارت‌های رنگی که این جا می‌بینید نوشتم. یکی داوطلب بشه و بیاد ۱ کارت بردارد و با صدای بلند بخونه و روی تابلو بنویسه.

ایشان کارت آبی رو انتخاب کردند. در این کارت حدیثی از امام حسین (ع) در مورد سلام کردن است. از این‌که حدیث را خوندی، ممنونم گلم.

بچه‌ها ۱‌بار دیگِ، من هم حدیث رو براتون می‌خوانم تا شما هم با من تکرار کنید. بله! بچه‌ها. 

امام حسین (ع) فرمود: سلام کردن ۷۰ پاداش دارد، 69 پاداش برای سلام کننده و ۱ پاداش برای پاسخ‌دهنده است.[2] 

حتی اگر درجایی وارد شدید و کسی هم آن جا نبود، فرشته‌ها جواب میدن. 

حالا بچه‌ها حاضرین شعر سلام را باهم بخوانیم:

شعر برای سلام

سلام مثل بـهاره

گــل و شـکــوفـه داره

بوی قشنگ دوستی

هـمــراه خود مـیــاره

وقتی سلام می‌کنی

شاپرک‌ها، می خنـدن

بال هاشونو بـرامـون

وامی کنــن می بنـدن

گوش بده بازمی خونن

پرنده‌های زیـبــا

با چهچه و با جیک‌جیک

سلام می دن به گل‌ها

حالا نوبت کارت بعدی است. ۱ نفر دیگِ داوطلب بشه و بیاد ۱ کارت دیگِ بردارد و با صدای بلند بخونه و روی تابلو بنویسه.

بله! ایشان کارت سبز رو انتخاب کردند. در این کارت هم حدیثی از امام صادق (ع) در مورد سلام است. از این‌که حدیث را نوشتی وخوندی، ممنونم گلم. 

امام صادق (ع) فرمود: سلام مستحب و جواب سلام واجب است.[3]

سلام که مستحب است

جواب آن واجب است

عطر سلام و دوستی

چه عالی و جالب است

سلام یعنی سلامتی سلام یعنی نام خدا

گل‌های من می‌دانید هر کی سلام کنه هم به خدا و پیامبر (ص) نزدیک تره، هم از 70 تا ثواب، 69 تا ثواب سلام مال اونه می شه؟ آفرین! بچه‌ها حالا که با سلام 70 تا ثواب می تونیم به دست بیاریم، چه کسی می‌دوند سلام یعنی چه؟ آفرین به شما. سلام یعنی دوستی آشنایی و یه عالمه خوبی و عشق و محبت. سلام یعنی این‌که من با شما دوستم، تو رو دوست دارم وازدیدنت خوشحال می شم و برات آرزوی سلامتی می‌کنم. بچه‌ها ما با گفتن کلمه «سلام» همه این حرف‌ها رو به دیگران می گیم. حالا کدومتون می توانید بگویید:

• نام امام ششم چیست؟
• درسته! امام جعفر صادق (ع)

این حدیثی روهم  که دارم رو تابلو می‌نویسم از امام ششم ما امام جعفر صادق (ع) است. حالا به تابلو نگاه کنید و نوشته روی تابلو را که می‌نویسم،  کاملش کنید. امام جعفر صادق (ع) در مورد سلام می‌فرمایند: السلام قبل الکلام:

       نخست           س-ا-م-ل        سپس           ک-ا-ل-م

یعنی: اول سلام، بعداً کلام.[4]

سلام که مستحب است

جواب آن واجب است

عطر سلام و دوستی

چه عالی و جالب است

امام جعفر صادق (ع) در مورد سلام می‌فرمایند: س-ا-م-ل  مستحب و جواب س-ا-م-ل  واجب است.[5]  به این تصویر با دقت نگاه کنید.

این دو دوست بعد از س-ا-م-ل چه کردند؟ آفرین! ... دست دادن. پیامبر هم (ص): با دست دادن، س-ا-م-ل را کامل کنید.[6]

وقت سلام دست بدهیم

سلام را کامل بکنیم

بپرسیم از احوال هم

‌دل‌ها را یکدل بکنیم

حالا یک  شعر دیگر می‌خوانم. با هر بندش کاری را که از شما می‌خواهم انجام بدهید.[7]  دقت داشته باشید، وقتی گفتم:

1. سلام سلام بابا جون (مطالعه کنید)
2. سلام سلام مامان جون (دوخت و دوز کنید)
3. سلام می دم به گل‌ها (دست‌ها را گل می‌کنید)  
4. سلام می دم به بارون (دونه های بارون از دست‌هاشون می چکه)

... بچه‌ها آماده هستید شعر س-ا-م-ل رو با هم بخونیم:

سلام بابا من اومَدم

سلام مامان من اومَدم

سلام گفتن و بلدم

سلام ندم بی‌ادبم

این درس اول ماست

بهترین درس دنیاست

بچه‌ها به نظر شما چطوری باید به هم دیگِ س-ا-م-ل کنیم؟

به هرکسی می‌رسی

همیشه پیش از کلام

باروی خوش با لبخند

بگو به آن‌کس سلام

حالا به من نگاه کنید و بگویید: کدام س-ا-م-ل را دوست دارید.[8] آفرین! اون س-ا-م-ل ی که در آن لبخند زدم. بله!... موقع س-ا-م-ل باید لبخند بزنیم. چهره شادابی داشته باشیم و با صدای محکم، رسا و محکم به‌طرف مقابل س-ا-م-ل کنیم؛ اما گل‌های من موقع س-ا-م-ل باید حواستان به بعضی چیزای دیگِ هم باشه. اگر دیدید که وقتی بزرگ‌ترها به هم س-ا-م-ل می‌کنند و همدیگه رو در آغوش می‌گیرند و روبوسی می‌کند. 

آیا این کار، کار خوبیه؟ بله ... آیا همیشه باید این کار را بکنیم؟ نه ... چرا؟ جواب بدید. آفرین!... شاید مریض باشد. بسیاری از بیماری‌ها مسری هستند یعنی از ما به فرد دیگِ ای منتقل می‌شود و فرد را به همان بیماری مبتلا می‌کند، مثل؛ سرماخوردگی و ... . ما وقتی بیمار هستیم نباید به کسی دست بدهیم واو را در آغوش بگیریم و کسی هم که بیماری دارد نباید نزدیکش برویم فقط از دور س-ا-م-ل می‌کنیم و از او عذرخواهی می‌کنیم که نمی‌توانیم به او دست بدهیم.

بازی برای سلام و احترام

اکنون بچه‌ها آماده هستید تا با هم بازی کنیم:

1. این بازی این‌طوریِ که: من یکی از شمارا انتخاب می‌کنم وازش می خوام که با توجه به حالت من شکل صحیح س-ا-م-ل رابرامون اجرا بکنه: من بار ۱ سرفه می‌کنم و دفعه بعد سرحال و شادمان به دوست شما سلام می‌کنم واو باید بداند که در کدام مرحله فقط باید از دور س-ا-م-ل بکند و در کدام مرحله می‌تواند دست بده و روبوسی کند.
2. بچه‌ها این بار می‌خواهم باهم یه بازی دیگر به‌صورت نمایشی داشته باشیم: من شمارا به گروه‌های دونفره یا سه ‌نفره تقسیم می‌کنم و به هر گروه نقشی را می‌ دم، گروه ۱ نقش دو دوست که مدت طولانی همدیگر را ندیده‌اند. گروه ۲ نقش فروشنده و مشتری و... از شما می‌خواهم که باهم س-ا-م-ل و احوال‌پرسی بکنید.

خوب بچه‌ها ... شما چه نتیجه‌گیری از این دو نمایش داشتید؟ بگویید: آفرین ...

• موقع س-ا-م-ل باید با خوش‌رویی س-ا-م-ل کنیم.
• در س-ا-م-ل پیش‌قدم بشیم. چون سفارش امام اول ما امام علی (ع) هست. س-ا-م-ل 70 تا ثواب داره که 69 تای آن برای س-ا-م-ل کننده است و یکی برای جواب دهنده س-ا-م-ل است.

در پایان بچه‌ها این نقاشی رو به شما می‌ دم تا تو خونه رنگش کنید و برای خودتون از آن نگه‌داری کنید.[9]

سلام بابا من او مدم                    سلام مامان من او مدم

سلام گفتن و بلدم                         سلام ندم بی‌ادبم

این درس اول ماست                      بهترین درس دنیاست

دعا

دستامونو می‌بریم بالا     باهمدیگه می‌کنیم دعا

می گیم خدا دوست داریم     جز تو امیدی نداریم

مریضا رو شفا بده     بارون به غنچه‌ها بده

یک کاری کن خدای ما     خدای مهربان ما

آدم‌ها مهربون باشن     همدل و هم زبون باشن

 (الهی آمین - الهی آمین)

(شاعر: پروین دولت‌آبادی)

•  
• با این دودست کوچکم
• دست می‌برم پیش خدا
• بادل پاک و روشنم
• دعا کنم، دعا، دعا
• آهای خدا، خدا، خدا
• بشنو دعاهای مرا
• دعا برای مادرم
• دعا به شادی بابا
• به خانه‌ها صفا بده
•  (الهی آمین - الهی آمین)

برای آشنایی با مهارت‌های موردنیازتان در تدریس می‌توانید با کلیک روی هرکدام از موارد زیر، به آن‌ها دسترسی داشته باشید:

1. کلاسداری
2. اسباب‌بازی
3. نقد داستان
4. تربيت برتر
5. جدول قرآنی
6. پوشش مربّی
7. قصه‌های قرآن
8. قصه حیوانات
9. اشعار کودکانه
10. پرسش و پاسخ
11. مهارت «پایان»
12. مهارت «بازی»
13. مهارت «شروع»
14. مخاطب شناسی
15. پرسش استاندارد
16. اطلاعاتی از قرآن
17. مهارت «تدریس»
18. مهارت «نویسندگی»
19. مهارت‌ «قصّه‌گویی»
20. مهارت «شعرخوانی»
21. شیوه «تنظیم محتوا»
22. مهارت «تابلونویسی»
23. مهارت «رنگ آمیزی»
24. مهارت «فرزندپروری»
25. مهارت آموزش «مفاهیم قرآنی»
     

از آن چه در «پیوست» هم آمده است می توان به عنوان مهارت «تک برگی» برای «رنگ آمیزی» استفاده کرد.

[1]. مربی سؤال مناسبی را طرح تا آمادگی شنیدن حدیث فراهم شود.

[2]. امام حسین علیه‌السلام: لِلسَّلَامِ سَبْعُونَ حَسَنَةً تِسْعٌ وَ سِتُّونَ لِلْمُبْتَدِئِ وَ وَاحِدَةٌ لِلرَّادِّ. سلام۷۰ پاداش دارد،  ۶۹  تا برای سلام کننده و یکی برای پاسخ‌دهنده است. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (۱۰۳۷-۱۱۱۰ ق) بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام، دار احیاء الترا العربی، جلد ۷۵، صفحه ۱۲۰

[3]. قال صادق (ع): السَّلامُ تَطَوُّعٌ وَ الرَّدُّ فَریضةٌ؛ امام صادق (ع): سلام مستحب و جواب سلام واجب است.

[4]. قَالَ الإمامُ جَعْفَر بن محمد الصَّادق (ع): مَنْ بَدَأَ بِالْكَلَامِ قَبْلَ السَّلَامِ فَلَا تُجِيبُوهُ [تحف العقول: آبی محمد الحسن بن علي بن الحسين بن شعبة الحراني باب ما روي عن الامام جعفر بن محمد الصادق (ع)، الصفحة ٣٦٠.] و في الكافي: [من بدأ بالكلام قبل السلام فلا تجيبوه.] انظر ناسخ التواريخ، حلية الأولياء: ٢ / ٣٦، مجموعة ورام: ٣٧، نور الأبصار: ٢٤٦.

[5]. السَّلامُ تَطَوُّعٌ وَ الرَّدُّ فَریضةٌ          

[6]. مِن تَمامِ التَّحِیَّةِ الاَخذُ بِالیَدِ        

[7]. سلام کارخیلی شیرینی یه که برای انتقال بدیهی‌ترین مفاهیم مجبورمی شی بچه بشوی وازدید اون ها به موضوع نگاه کنی. اگر قرارباشد اهمیت سلام رو توی ذهن شون نهادینه کنیم، باید تصمیم گرفت این موضوع رو با  شعر بازی واسشون جا اندازیم، اگر شعر زیر رو براشون بخونیم و قرار بشه که با هر بندش کاری رو که ازشون می خواهیم انجام بدهند. سلام سلام مامان جون//سلام سلام بابا جون- سلام می دم به گل‌ها//سلام می دم به بارون- سلام سلام قناری//مورچه خوب و کاری - سلام به شاپرک‌ها//سلام به اسب گاری - سلام یه حرف خوبه//بوی بهار رو داره - سلام برای آدم سلامتی میاره.

[8]. پس‌ازاین صحبت مربی چهره‌اش را اخم‌آلود می‌کند وباهمین چهره به دانش آموزان سلام می‌کند و بار دیگر چهره‌اش را غمگین افسرده می‌کند و در آخر لبخندمی زند و با هیجان و شادی به دانش آموزان سلام می‌کند واز دانش آموزان می‌پرسد: بچه‌ها کدام سلام رو پسندیدید؟

[9]؛این شعر را در قالب کلیپ پخش می‌کنیم: 

شعر 1: 

سلام سلام بچه‌ها سلام سلام غنچه‌ها. 

سلام کنید که سلام سلامتی میاره. 

سلام به شاخه گل میون سبزه زاره. 

سلام کنید که سلام سلامتی میاره. 

سلام به آسمانه با یه سبد ستاره. 

سلام به اون صورت قشنگ ایرونی تون. 

سلام به اون دل‌های پر از مهربونی تون. 

سلام سلام ۱۰۰ سلام ای بچه‌های ایران. 

سلام به اون صورت قشنگ ایرونی تون. 

سلام گل‌های خندون با دندون و بي دندون. 

سلام به هر پرنده كه توي باغ مي خنده. 

سلام به دشت و دريا سلام به كوه و صحرا. 

سلام به روي ماه بچه‌هاي باصفا. 

سلام سلام بچه‌ها چطوره حال شما.

باشید همیشه خندان چون گل‌های گلستان. 

شعر 2: 

صبح به مامان سلام می دم همین‌که چشمم وامیشه. اونم واسه بوسیدنم هرجانشسته پا میشه. مهمونمون هر کی باشد مامان‌بزرگ یا عمه جون. در وا بشه میگم سلام خوشحال و خیلی مهربون. به آسمون سلام می دم ستاره چشمک میزنه. تو دنیاهرچی خوبیه با ۱ سلام مال منه. به هرکجا که میریم در اوّل هر کــلام. می‌روید رو لب ما گل‌بوته‌های سلام. قدیمی‌ها می‌گفتن چقدر خوب و زیبا. سلامتی می آره سلام برای دل‌ها. دوستی‌ها بر پا میشه با یه سلام و خنده. درخت دشمنی‌ها از ریشه میشه کنده. ای چشمه محبّت سلام بکن تو هر بار. این هدیه قشنگیست درلحظه های دیدار. (حامد انتظام)