سلام! سلام دوستان خوبم!
بار الها دوست می‌دارم تو را
ای تو با جان‌ودل من آشنا
ای خدای بی‌شریک و بی‌قرین
در میان دوستانم بهترین
بسم الله الرحمن الرحیم
ذکرکن ای دوست که باشی تسلیم
- چه كسی دوست دارد كه مانند پیامبر (ص) باشد؟
- چه كسی دوست دارد كه از بهترین افراد جامعه باشد؟
- چه كسی دوست دارد كه همه او را دوست داشته باشند، خدا هم او را دوست داشته باشد؟[1]
اگر به پرسش‌های که می‌پرسم پاسخ صحیح بدهید باصفتی بسیار مهم آشنا می‌شوید که اگر فردی آن را در وجودش داشته باشد، می‌تواند مانند پیامبر (ص)، جزو بهترین انسان‌ها در جامعه باشد، كه همه او را دوست داشته باشند، خدا هم او را دوست داشته باشد. ابتدا با دقت به پرسش‌های قرآنی پاسخ دهید و پاسخ‌ها را که سه حرف است به ترتیب در جدول قرآنی زیر بنویسید تا با رمزی که دارد به پیام آنکه یک کلمه پنج‌حرفی است، برسید.
- نام دیگر سوره مسد چیست؟ [2]
- نام دیگر سوره ماعون چیست؟ [3]
- جزء سی‌ام با کدام سوره آغاز می‌شود؟ [4]
- کدام سوره به معنای «ستاره یا اختر» است؟ [5]
- کدام سوره به نام سرزمین بلقیس پادشاه یمن است؟ [6]
بله! پیام جدول قرآنی که یک کلمه پنج‌حرفی است، این کلمه از ترکیب پنج حرف آخر پنج پاسخِ پرسش‌های بالا است.
حالا به این کارت ها توجه کنید: امانت یعنی دادن چیزی به کسی برای اینکه از آن نگهداری کند. به کسی هم که امانت را نگاه دارد و با درستکاری، بدون کسر و نقصان باز دهد، امانت‌دار گویند. معمولاً تصور ما این است که امانت‌داری یعنی اینکه اگر کتابی را از کسی گرفتیم به او برگردانیم بدون اینکه به کتاب، آسیبی برسد؛ اما این پایین‌ترین درجه امانت‌داری است. امانت‌داری یعنی اگر چیزی را برای نگه‌داشتن و یا استفاده به كسی بسپارند، آن شخص به‌خوبی از آن محافظت و نگهداری كند، مثل‌اینکه شما می‌خواهید تابستان به مسافرت بروید و دوچرخه یا كتاب زیبایی را كه خریده‌اید به دوستتان می‌سپارید كه از آن نگهداری كند. اگر خدای‌نکرده دوست شما سوار دوچرخه‌تان شود یا از كتابتان استفاده كند البته اگر شما قبلاً به او اجازه استفاده داده باشید، اگر خوب از آن نگهداری كند و دوچرخه خراب نشود، یا كتاب كثیف نشود، یا پاره نشود امانت‌داری كرده است. می‌دانید كه امانت‌دار، امانت را باید به صاحبش بدهد، حتی اگر ناچیز باشد. [7]امانت ممكن است یک‌چیز قیمتی، مانند انگشتر طلا، یا یك كتاب ارزشمند، یا پول نقد باشد و ممكن است كه یك پاك‌كن، یا یك مداد باشد. در امانت، ارزش آن مهم نیست، بلكه حفظ آن مهم است. اگر كسی كه امانت را قبول می‌كند، برای آن جای مناسبی ندارد، باید جای مناسب تهیه كند و طوری از آن نگهداری كند كه مردم بگویند، او درستکار است و امانت‌دار خوبی است و در حفظ امانت كوتاهی نكرده است و اگر درجایی مناسب از آن مواظبت نكند و از بین برود، باید عوض آن را به صاحبش بدهد. [8] پایین‌ترین درجه امانت‌داری، آن است که اگر شیئی را از کسی به امانت گرفتیم، صحیح و سالم به صاحبش برگردانیم. حتی اگر آن وسیله، یک شیء به‌ظاهر کم‌ارزش و بیهوده باشد. حتی اگر صاحبش به آن نیازی نداشته باشد. مثلاً اگر مقداربسیاراندکی پول را از یک فرد بسیار ثروتمند قرض گرفتیم، هرگز حق نداریم بگوییم: او خیلی پولدار است. این پول‌ها که براش مهم نیست. توجه کنیم که خود امانت‌داری دارای اهمیت است، نه شیء امانت. مهم نیست که امانت، چه باشد. مهم این است که امانت‌داری بسیار حائز اهمیت است. حتی اگر صاحب امانت، فرد خوبی نباشد و یا بدجنس باشد، حق نداریم امانت او را بازنگردانیم. باید امانت را به صاحبش برگردانیم حتی اگر صاحبش ابن ملجم باشد. حتی اگر صاحب امانت به ما بدی کرده باشد. امام صادق (ع) فرمود: امانت را به صاحبانش برگردانید هرچند که صاحبان امانت کافر باشند. منظور این است که امانت کم‌ارزش و صاحب کافر دلیلی بر بازنگرداندن امانت نیست. [9] حال سؤال این است كه اگر امانت‌دار در نگهداری امانت كوتاهی نكند و به‌طور اتفاقی امانت از بین برود و یا صدمه ببیند، امانت‌دار چه باید بكند؟ برای پاسخ، به دو داستان کوتاه توجه كنید:
- شخصی برای رفتن به حمام، سحرگاه از خانه بیرون آمد درراه دوستش او را صدا زد. به او گفت: مرا تا درب حمام همراهی کن. دوستش در تاریکی سحرگاه او همراهی کرد. مقداری راه رفتند تا بر سر دوراهی رسیدند. دوستش بدون آنکه او را خبر کند، به راه دیگر رفت. اتفاقاً دزدی به دنبالش آمد و او را همراهی کرد. چون به در حمام رسیدند، برگشت و خیال کرد دزد دوست اوست. همراه او کیسه‌ای بود که مقداری سکه در آن بود. آن را بیرون آورد، به دزد داد و گفت: ای برادر این امانت را نگهدار تا من از حمام بیرون بیایم. دزد کیسه را گرفت و همان‌جا ایستاد تا آن شخص از حمام بیرون آید. او از حمام خارج شد. می‌خواست برود. هوا روشن‌شده بود. دزد را دید. آن شخص از او پرسید: تو کیستی؟ دزد گفت: من مردی شبگرد هستم و به سبب امانت تو از شغل خود بازمانده‌ام. پس دزد کیسه را به آن شخص داد. گفت: پس چرا سکه‌های مرا نبردی؟ دزد گفت: چون امانت به من سپرده بودی؛ در امانت خیانت کردن را روا ندانستم و از مروت دور است و نجات انسان به امانت‌داری است.
- مردم از سیل چند روز پیش حرف می‌زدند و از امام‌جمعه و مسئولان شهر تقاضای كمك می‌كردند. كربلایی رضا هم جزء سیل‌زدگان بود. مردم یک‌به‌یک برای دریافت كمك مثل پتو، چراغ، غذا و... نامه می‌گرفتند، ولی كربلایی در گوشه‌ای غمگین نشسته بود. حاج‌آقا ضمن اینكه به کاره‌ای مردم رسیدگی می‌كرد، مواظب حركات كربلایی بود. عاقبت در یك فرصت مناسب به كربلایی گفت: مشكلات نوعی امتحان الهی است و این مشكل گریبان گیر همه شده، خدا بزرگ است. كربلایی، آهی كشید و گفت: حاج‌آقا مشكل من خرابی خانه خودم نیست و بعد كلیدی را كه در دست داشت به امام‌جمعه نشان داد و گفت: هفته گذشته، یكی از آشنایان به مسافرت رفت و كلید منزلش را به من سپرد تا در طول مسافرتش مواظب خانه‌اش باشم، امّا سیل تمام خانه‌ها را نابود كرد، نمی‌دانم چگونه جواب آن بنده خدا را بدهم. اگر گفت تو كه نمی‌توانستی از امانت نگهداری كنی، چرا قبول كردی، چی بگم؟ و سپس شروع كرد به گریه كردن. آقا در حالی كه پرونده‌های مردم سیل‌زده را مرتب می‌كرد، یک‌لحظه سكوت كرد و گفت: چنانچه امانت مردم از بین برود، اگر شخص امانت‌دار در نگهداری آن كوتاهی كرد، باید مانند امانت را بدهد، امّا اگر به‌طور اتفاقی و بدون اینكه كوتاهی كرده باشد، آن مال از بین برود، مثلاً سیل خانه را خراب كند، امانت‌دار لازم نیست جبران كند. [10] كربلایی در حالی كه اشك‌هایش بر گونه‌هایش غلتید، گفت: یعنی من گناهی نكرده‌ام و نباید خانه دوستم را سالم به او بازگردانم؟! حاج‌آقا نامه‌ای را امضا كرد و به كربلایی داد و گفت: سهم غذا و پوشاك خود و آن دوستت را بگیر. بچه‌های امانت‌دار به من بگوئید كه داخل دایره‌های هشتگانه امانت چه بنویسیم. باید جواب سؤال‌هایی را كه از شما می‌پرسم درون دایره بنویسیم و بعد با آن كلمات جمله‌ای بسازیم.
امانت‌داری، احساسی است خدادادی و پیروی از هرآنچه را که خداداده، موجب خشنودی پروردگار است که همین رضایت و خشنودی خداست که باعث توفیق و ... می‌شود. امام صادق (ع) می‌فرماید: مردم تا زمانی که امانت‌دارند از ... بهره‌مندند.[11] بچه‌های امانت‌دار به من بگوئيد كه داخل دايره‌های هشتگانه طرح بالا «امانت» چه بنويسيم. بايد جواب سؤال‌هایی را كه‌از شما مي‌پرسم درون دايره بنويسيم و بعد با هفت حرف از حروف وسط پاسخ‌های صحیح آن كلمات، جمله‌ای مناسب بسازيم و روایتی را که درتابلو از امام صادق (ع) نوشته‌ام و می‌فرماید: مردم تا زمانی که امانت‌دارند از .. بهره‌مندند، کامل کنیم.
- آن چه كشوری است كه در پیشانی ماست؟ چین
- آن چیست كه بی‌صدا زنگ می‌زند؟ آهن
- كدام سوره قرآن به نام یكی از صفات نیك نام‌گذاری شده‌است؟ اخلاص
- لقب کدام پیامبر «خلیل‌الله؛ دوست خدا» است؟ ابراهیم
- اگر30 را به نیم تقسیم و10 به‌ان اضافه کنید، چه عددی به دست می‌آید؟ هفتاد
- کدام سوره‌است كه دو «بسم‌الله‌الرحمن الرحیم» دارد؟ نمل
- کدام سوره‌است که شناسنامه خداست و نامش از اصول دین است؟ توحید
- آن چه كشوری است كه در چشم ماست؟ كره[11]
حال با مرتب كردن حروف وسط جواب‌ها از پایین به‌طرف بالا، دو کلمه معنادار بسازيد و روایت را کامل کنید: «امام صادق (ع) می‌فرماید: مردم تا زمانی که مردم امانت‌دار باشند پیوسته در رحمت الهی هستند.» امانت‌داری از اعمال بـزرگ و خـوب دنـيـاست و اثرات بسیاری دارد. پیامبر (ص) فرمود: امــانـت می‌كند ما را توانــگـر.[12] تا حالا شده که کسی امانتی را به شما بسپارد یا شما امانتی را به کسی بسپارید؟ می‌دانید وظیفه شخص امانت‌دار در مسئله «امانت و امانت‌داری» چیست؟
- سؤال: آیا می‌شود چیزی را که امانت‌گرفته‌ام به دیگری امانت بدهم؟
- جواب: خیر، بدون اجازه صاحبش حق نداریم به دیگری امانت بدهیم.
- سؤال: آیا می‌شود امانتی را که مثلاً برای دو روز امانت‌گرفته‌ایم، به مدت سه روز نگه‌داریم؟
- جواب: خیر، نگه‌داشتن امانت بیشتر از مدتی که صاحب امانت اجازه داده‌است، صحیح نیست.[۱۳]
- سؤال: رضا دفتر علوم خود را به دوستش احمد امانت داد، ولی احمد دفتر را گم کرد، حال چه باید بکند؟
- جواب: اگر در نگهداری امانت کوتاهی شده، باید مانند آن را به احمد بدهد، اما اگر کوتاهی نکرده، لازم نیست.[۱۴]
آیا شما دوست دارید باهم دعای اللهم کن لولیک را بخوانیم...خوشحال می‌شوید؟ بله! ... صد در صد. آفرین. اگر می‌خواهید در زندگی دل او را شاد کنید، بعد نماز، دعا کنید. حالا هم‌دست‌هایتان را بالا بیاورید تا دعای؛ سلامتی امام زمان عج؛ اللهم کن لولیک را باهم بخوانیم...
اللَّهُمَّ کُنْ لِوَلِیکَ الحُجَةِ بنِ الحَسَن، صَلَواتُکَ علَیهِ و عَلی آبائِهِ، فِی هَذِهِ السَّاعَةِ وَ فِی کُلِّ سَاعَةٍ وَلِیاً وَ حَافِظاً وَ قَائِداً وَ نَاصِراً وَ دَلِیلًا وَ عَیناً، حَتَّى تُسْکِنَهُ أَرْضَکَ طَوْعاً وَ تُمَتعَهُ فِیهَا طَوِیلا. خدایا، در این لحظه و در تمام لحظات، سرپرست و نگاهدار و راهبر و یارى گر و راهنما و دیدبان ولىّات، حضرت حجّة بن الحسن، که درودهاى تو بر او و بر پدرانش باد، باش تا او را به صورتى که خوشایند اوست، و همه از او فرمانبرى مى نمایند، ساکن زمین گردانیده، و مدّت زمان طولانى در آن بهره مند سازى.
پانویس:
- [۱]. امام علی (ع): اذا اَحَبَّ اللهُ عَبداً حَبَّبَ اِلیهِ الأَمانَةَ. خداوند بنده‌ای را که دوست دارد او را به حفظ امانت وامانت‌داری علاقه‌مند می‌نماید. فهرست غُرَرُالحِکَم و دُرَرُالکَلِم، عبدالواحد آمِدی تمیمى، ص ۲۷.
- [۲]. نام دیگر سوره مسد: بسم‌الله الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ تَبَّتْ یدَا أَبِی لَهَبٍ وَتَبَّ ﴿۱} مَا أَغْنَیٰ عَنْهُ مَالُهُ وَمَا کَسَبَ ﴿۲} سَیصْلَیٰ نَارًا ذَاتَ لَهَبٍ ﴿۳} وَامْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ ﴿۴} فِی جِیدِهَا حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ ﴿۵﴾ سوره صد و یازدهم قرآن، تبت است و نيز سوره ابى لهب هم ناميده می‌شود. فلات بام دنیا، مرتفع‌ترین فلات (دشت، بیابان یا صحرای وسیع و فراخ بی‌آب و گیاه و علف) آسیا است.
- [۳]. ماعون سورهٔ صد و هفتم سوره ماعون است که ویژگی‌های تکذیب‌کنندگان دینخدا و سرنوشت آنان را بیان کرده و به همین دلیل هم به «دین» یا «تکذیب دین» شهرت یافته است. حجتی، محمدباقر، پژوهشی در تاریخ قرآن کریم، ص ۱۵۰.
- [۴]. سوره نبأ یا عَمَّ یا تسائُل هفتاد و هشتمین سوره و از سوره‌های مکی است که جزء سی‌ام با آن آغاز می‌شود؛ به همین دلیل این جزء را «عَمّ جزء» نامیده‌اند.
- [۵]. نَجْم پنجاه‌وسومین سورۀ قرآن به معنای ستاره، کوکب و اختر است. این سوره جزو چهار سوره‌ای است که سجده واجب دارند و به سوره‌های عزائم معروف‌اند. (سوره عَزائِم: سوره‌هایی که سجده واجبه دارد.)
- [۶]. نام سی‌وچهارمین سورۀ قرآن و اسم شهری در یمن است که بلقیس پادشاه آن شهر بود.
- [۷]. میزان الحكمة، ج ۱، ص ۲۱۴ و امیر مؤمنان (ع) فرمود: سوگند می‌خورم که لحظه‌ای قبل از وفات پیامبر (ص) سه بار از او شنیدم که فرمود: «یا اباالحسن اد الامانه الی البر و الفاجر فیما قل و جل حتی فی الخیط و المخیط» ای علی! امانت را به نیکوکار و بدکار پس بده، کم باشد یا زیاد، حتّی نخ و سوزن. بحارالانوار، ج ۷۷، ص ۲۷۵.
- [۸]. توضیح‌المسائل امام خمینی، مسئله ۲۳۳۴.
- [۹]. قال الصادق (ع): أَدُّوا الأَمانَهَ وَ لَوْ إِلی قاتِلِ الْحسین بنِ علیٍّ. امالی صدوق، مجلس ۴۳، ح ۴. اَدُّوا الأمانَةَ الی اَهِلها وَ إن كانَ مجَوسیاً. وسائل، ج ۱۳، ص ۲۲۳.
- [۱۰]. سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «خیانت در امانت» و توضیح‌المسائل امام خمینی، مسئله ۲۳۳۵.
- [۱۱]. امام صادق (ع): تا زمانی که مردم سه عمل را انجام دهند، پیوسته در رحمت الهی هستند: ۱. به همدیگر محبت کنند ۲. امانت‌دار باشند ۳. اعمال و رفتار آن‌ها با حق و حقیقت موافق باشد. بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۱۱۷. به‌عنوان پرسش‌های جایگزین، پرسش ۱: اگر شخصی آدم سرشناسی باشد به نظر شما چه‌کاره است؟ آرایشگر. پرسش ۳: کدام سوره‌ای که در حکم شناسنامه خدا بوده و نامش از اصول دین است؟ توحید پرسش ۴: کدام پیامبر صاحب کتاب و شریعت و رسالت بود و خداوند در پیری به او فرزند عطا كرد؟ کدام پیامبر با پسرش هر دو پیامبر بودند؟ کدام پیامبر را كفار در آتش انداختند؟ کدام پیامبر با حضرت لوط هم‌عصر بود؟ کدام پیامبر برادرزاده‌اش حضرت لوط (ع) بود؟ صحف نام کتاب کدام پیامبر بود؟ ابراهیم. راهنمایی پرسش ۵: اگر عدد ۳۰ را به نیم تقسیم کنید و عدد ۱۰ را به حاصل آن اضافه کنید چه عددی به دست می‌آید؟ هفتاد. «عدد ۳۰ تقسیم‌بر نیم (۵/.) می‌شود ۶۰ (تقسیم‌بر نیم معادل ضرب‌در ۲ است) حاصل را باده جمع کرده می‌شود ۷۰» پرسش ۶: سوره‌ای كه دو بسم‌الله الرحمن الرحیم دارد؟ نمل کدام سوره ۷ آیه دارد ولی حرف «فاء» ندارد است؟ اولین سوره که در مکه نازل شد، کدام سوره است؟ کدام سوره، تنها سوره‌ای است که خدا در آن از زبان بنده تکلم کرده است؟ حمد
- [۱۲]. قال رسول‌الله (ص): ألآَمانَهُ تَجْلِبُ الْغناءَ؛ امانت‌داری، توانگری آورد. الکافی، ج ۵، ص ۱۳۳، وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رسول‌الله (ص): لاَ تَزَالُ أُمَّتِي بِخَيْرٍ مَا تَحَابُّوا وَ تَهَادَوْا وَ أَدَّوُا اَلْأَمَانَةَ وَ اِجْتَنَبُوا اَلْحَرَامَ وَ وَقَّرُوا اَلضَّيْفَ وَ أَقٰامُوا اَلصَّلاٰةَ وَ آتَوُا اَلزَّكٰاةَ فَإِذَا لَمْ يَفْعَلُوا ذَلِكَ اُبْتُلُوا بِالْقَحْطِ وَ اَلسِّنِينَ؛ به این اسناد گويد پیامبر (ص) فرمود: پيوسته امّت من در طريق صلاح و خير و رفاه است مادامی‌که با یکدیگر دوستى مى‌كنند و به هم تحفه مى‌فرستند و ارمغان مى‌دهند وامانت را ادا مى‌كنند و از حرام اجتناب و دورى مى‌نمايند، مهمان را گرامى مى‌دارند و نماز جماعت را بر پاى مى‌دارند و حقوق مالى زكات را مى‌پردازند و چنانچه در اين امور سستى كنند و انجام ندهند به خشک‌سالی و گرانى و تنگى معيشت مبتلا مى‌گردند. عيون أخبارالرضا (ع)، ج ۲، ص ۲۹، ح ۲۹، عنوان باب: الجزء الثاني، باب فيما جاء عن الرضا (ع) من الأخبارالمجموعة و کافى، ج ۲، ص ۱۰۴، ح ۵.
- [۱۳]. يَحْيَى عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّه (ع) كَيْفَ يَنْبَغِي لَنَا أَنْ نَصْنَعَ فِيمَا بَيْنَنَا وَ بَيْنَ قَوْمِنَا وَ فِيمَا بَيْنَنَا وَ بَيْنَ خُلَطَائِنَا مِنَ النَّاسِ قَالَ فَقَالَ تُؤَدُّونَ الْأَمَانَةَ إِلَيْهِمْ؛ وقتی از امام صادق (ع) از آداب رفاقت سؤال نمودند ایشان فرمودند: نخستین وظیفه رفیق را امانت‌داری است. امانت آن‌ها را حفظ کنید و به آن‌ها برگردانید. الكافى، ج ۲، ص ۶۳۵.
- [۱۴]. انسان در نگهداری از امانت باید تمام توان خود را به کار بگیرد؛ به‌نحوی‌که امانت را به همان صورتی که از صاحبش دریافت نموده، بدون کوچکترین نقص و کاستی تحویل بدهد. قرآن نیز با اشارۀ به این مطلب می‌فرماید: یا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَخُونُوا اللَّهَ وَ الرَّسُولَ وَ تَخُونُوا أَماناتِكُمْ وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ: اى مؤمنان! به خدا و پيامبر خيانت نورزيد و دانسته به امانات خود خيانت نكنيد. سورۀ انفال، آیۀ ۲۷، اگر فردی که امانت را قبول کرده برای امانت، جای مناسبی ندارد، باید جای مناسب تهیه نماید و طوری آن را نگهداری کند که مردم نگویند در امانت خیانت کرده و در نگهداری آن کوتاهی نموده است و اگر درجایی که مناسب نیست بگذارد و از بین برود، باید عوض آن را بدهد. البته در احکام اسلامی این نکته نیز تصریح‌شده که اگر امانت‌گیرنده در نگهداری امانت افراط یا تفریط نکرده باشد و مال از بین برود، ضامن نیست. جهت اطلاع بيشتر ازنظر مراجع تقليد پيرامون اين مسئله ر. ك: امام خمينى، سيد روح اللّه، توضيح المسائل (محشّى)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمينى، سيد محمدحسن، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ ق. ج ۲، ص ۴۳۱، احكام وديعه (امانت)، م ۲۳۲۷ به بعد.
