مشخصات برنامه درسی نمک زندگی
نام درس: نمک زندگی
موضوع: اخلاقی
نویسنده: حجت الاسلام مطهری
مقطع تحصیلی: متوسطه اول
هدف کلی: دانش آموزان در این درس با مفهوم صبر و اقسام آن آشنا می شوند
اهداف جزئی: دانش آموزان در این درس با مفهوم صبر، اقسام آن و پاداش صابران، آشنا می شوند.
اهداف رفتاری: انتظارمی رود دانش آموزان بتوانند:
- صبر را تعریف کرده
- اقسام آنرا برشمارند
- روایتی درباره پاداش صابران بازگو کنند
- خود در زندگی در برابر سختی ها و گناهان، صبر پیشه کنند.
روش: توضیحی - فعال ( رازگل ، داستان، راز دایره)
مقدمه ای بر درس نمک زندگی
بسم الله الرحمن الرحیم
مزین می کنم برنامه ام را با کلام زیبای «بسم الله الرحمن الرحیم»
بچه ها سلام ، سلام به گلهای قشنگ باغ دانش، دانش آموزان گرامی، حالتون خوبه؟ سلامتین ان شاء الله ؟
خب خدارو شکر.
به این گلهایی که پای تخته می کشم توجه کنید :
وسط این گل ها جای سه تا کلمه خالی هست که باید با کمک هم کلمه ها را پیدا کنیم و سر جایشان بنویسیم. خب حالا من سه تا سوال می پرسم ببینم چه کسی میتونه با جواب دادن به این سوال ها کلمه های مارا حدس بزنه؟
1- یکی از القاب امام ششم شیعیان به معنی راستگو ؟
2- از پیامبراکرم (ص) نقل شده است که : گرفتن .......... در تابستان جهاد محسوب می شود؟
3- از دیدگاه حضرت علی ( ع ) دعا ، چه چیزی را از انسان دور می کند؟
نمک زندگی صبر، تعریف و اقسام آن
خب . حالاکه کلمه هامون پیداشد ببینم چه کسی می تونه حدس بزنه پیام گل ها چه کلمه ای هست؟ یک راهنمایی میکنم . برای اینکه پیام را پیدا کنید کافیه که حرف اول این سه تا کلمه را کنار هم بچینید . حالا چه کسی میتونه کلمه درست را حدس بزنه؟ بارک الله کلمه ما «صبر» است.
موضوع بحث امروز ما صبر کردن هست. در چندین جای قرآن اشاره شده که صبر از نشانه های مومن هست.
حالا میتونید بگید صبر به چه معناست؟
صبر در لغت به معنای حبس و در تنگنا و محدودیت قراردادن است و در فرهنگ اخلاقی، صبر عبارت است از وادار نمودن نفس به انجام آنچه که عقل و شرع امر می کنند و بازداشتن از آنچه که عقل و شرع نهی می کنند.
طبق فرمایشات پیامبر اکرم ( ص ) صبر بر چند دسته تقسیم می شود من درقالب یک بازی ، کلمه ها را بصورت در هم می نویسم و شما حدس بزنید که اون چند دسته چه کلماتی هستند؟
صبر بر طاعت صبر بر مصیبت صبر بر معصیت
حالا اینها یعنی چی؟ چه کسی می تواند توضیح دهد؟
احسنت؛ همانطورکه شما گفتید ، منظور از صبر بر طاعت ، ایستادگی در برابر سختی ها و مشکلات انجام تکالیف الهی مثل سختی روزه گرفتن در تابستان است که البته خدا هم پاداش بزرگی برای آن قرارداده است.
صبر بر معصیت هم یعنی استقامت در ترک گناه و نافرمانی خدا که پاداش این کار هم بسیار بزرگ هست.
و منظور از صبر بر مصیبت هم یعنی مقاومت در برابر مشکلات و سختی های زندگی، بلایای طبیعی مثل بیماری ها ، یا شکست خوردن در یک کاری که خیلی برای آن زحمت کشیده ایم یا هرچیز دیگر . البته هیچوقت نباید فراموش کنیم که هر مصیبت یک حکمتی دارد .
خدا گر ز حکمت ببندد دری ز رحمت گشاید در دیگری
نمک زندگی: روایتی درباره پاداش صابران
روزی شاگردی از استاد خود خواست که درسی به یاد ماندنی به وی دهد. استاد به او یک استکان آب و یک قاشق نمک داد و از او خواست نمک را داخل استکان ریخته و آب را بنوشد. شاگرد می بیند خیلی شور و بد مزه شده و نمی تواند آن را بخورد.
سپس استاد به او کوزه آبی داده و می گوید یک قاشق نمک داخل آن بریز و بخور. شاگرد به راحتی از آب کوزه می خورد.
استاد این بارهم از او مزه آب داخل لیوان را پرسید. شاگرد پاسخ داد : کاملاً معمولی بود. چون مزه شوری نگرفته بود.
استاد می گوید نمک ، همان نمک بود اما ظرف ها فرق می کرد. این سعه صدر است.
رنجها و سختی‌‌هائی که انسان در طول زندگی با آن‌‌ها روبرو می‌‌‌شود، همچون یک مشت نمک است و این روح و قدرت پذیرش انسان است که هر چه بزرگ تر و وسیع تر شود، می‌‌‌تواند بار آن همه رنج و اندوه را به راحتی تحمل کند.
مشکلاتی که به ما هجوم می آورند یکی هستند اما ظرف وجودی ما متفاوت است.
یک شخص با دیدن این مشکلات رشد پیدا می کند مانند حضرت ایوب ( ع ) یا امام حسین ( ع ) ، یک شخص هم تا یک مشکل می بیند خودش را می بازد و عاقبت به شر می شود.
در تاریخ بسیاری از افراد بودند که با یک مشکل کوچک در زندگی همه چیز را کنار گذاشتند، نه نمازی، نه روزه ای، نه خدایی… . ما باید ظرف وجودی مان را بزرگ کنیم.
در این باره سعدی شاعر بزرگ و برجسته کشورمان یک شعر بسیار زیبا و پرمعنا دارد که می گوید:
نگفتم روزه بسیاری نپاید ؟ ریاضت بگذرد سختی سر آید؟
پس از دشواری آسانیست ناچار ولیکن آدمی را صبر باید
خُب ! بچه های عزیزم می خواهم برایتان چند تا دایره بکشم و از شما می خواهم به سؤالات من جواب بدید تا با نوشتن جواب ها درون دایره ها راز دایره را پیدا کنیم :
1- ضد صفت جزع و بی تابی ؟ صبر
2- نزول رحمت الهی از آسمان را چه گویند؟ باران
3- از منظر حضرت علی ( ع ) هدف از صبر کردن چیست؟ رضایت خدا
4- آیه مقابل را کامل کنید : «لقَد خَلقناالانسان فی ...... ؟ (سوره بلد آیه4) «همانا انسان را در سختی خلق کردیم». کبد
5- سوره ای از قرآن به معنای شب ؟ لیل
6- کدام پیامبر خدا بر دوری فرزندش سالیان دراز صبر کرد؟ یعقوب
7- بلند ترین قله ایران که نماد استقامت است ؟ دماوند
8- به صابران پاداش .......... می دهند؟ بی حساب
9 - پرنده معروف قرآنی که در داستان حضرت سلیمان ( ع ) به آن اشاره شده است؟ هُد هُد
10- کلمه ای به معنای صبر کردن ؟ شکیبایی
11- حضرت علی ( ع ) چه چیزی را کلید هر در بسته و نجات از هر مشکل معرفی می نمایند؟ ترس از خدا
12- کدام پیامبر الهی بعنوان الگوی صبر معرفی می شوند؟ ایوب
13- در حدیثی از پیامبر اکرم ( ص ) می خوانیم « صبر نسبت به ایمان بمنزله ............ برای بدن است»؟ سر
14- حضرت علی ( ع ) ترک گناه را آسانتر از چه درخواستی می دانند؟ توبه
دانش آموزان عزیز ! حالا می توانید راز دایره را بدست بیاورید. بهتره یک راهنمایی کنم : برای اینکه راز دایره را بدست بیاورید فقط کافیه تا حروف اول کلمه ها را به ترتیب کنار هم قرار بدهید.
بارک الله خیلی عالی؛ راز دایره ما:
« صبر، کلید بهشت است »
بهشت در این دایره ها کجاست ؟ بلی ؛ اگر صبر کنید آن هم پدیدار می شود .
خب بچه ها . در آخر برنامه یک سوره کوچک از قرآن کریم را باهم تلاوت کنیم و از خداوند بزرگ و مهربان بخواهیم که مارا از «صابرین» قرار دهد. ان شاءالله.
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
وَالْعَصْرِ ﴿۱﴾
سوگند به عصر [غلبه حق بر باطل] (۱)
إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ ﴿۲﴾
كه واقعا انسان دستخوش زيان است (۲)
إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ ﴿۳﴾
مگر كسانى كه گرويده و كارهاى شايسته كرده و همديگر را به حق سفارش و به شكيبايى توصيه كرده اند.
دست علی یارتون
خدا نگهدارتون
