مشخصات برنامه درسی بهترین ولی
بسم‌الله الرّحمن الرّحیم
درس: بهترین ولی
موضوع: مناسبت‌ها
هدف كلی: دانش‌آموزان در این درس با داستان ولادت امام علی (ع) آشنا می‌شوند.
اهداف جزئی: دانش‌آموزان در این درس با موارد زیر آشنا می‌شوند.
- روز پدر
- میلاد امام علی (ع)
- فضیلت‌های امام علی (ع)
- دفاع امام علی (ع) از پیامبر (ص)
هدف رفتاری (خروجی): انتظار می‌رود دانش‌آموزان در پایان درس بتوانند برخی از فضیلت‌های امام علی (ع) را بازگو نمایند.
روش‌های مناسب تدریس: ۱. توضیحی ۲. فعال (داستان، كارت و ...)
رسانه‌های آموزشی: ۱. تابلو، ۲. كارت و ۳. ...
برنامه درسی بهترین ولی
به نام خدای مهربان. سلام! سلام دوستان خوبم! به شعری که دوست شما می‌خواند، با دقت گوش کنید تا بتوانید به پرسش من پاسخ دهید. آقای ... بفرمایید:[1]
- مکه شد پر از ...
- خنده و سرور
- مکه شد پر از ...
- بوی عطر و نور
- زمین و آسمان مکه
- آن شب نورباران بود
- هوا آغشته با عطر ...
- شفابخش بهاران بود …
- دل سیاره‌ها در آسمان
- حال تپیدن داشت ...
- و دست باغبان آفرینش
- در چنان حالت ...
- سر «گل آفریدن» داشت
- کجا بودید ای یاران؟
- که آن شب آسمانی‌ها ...
- زمین مکه را کردند گل‌باران
- ولی گل نه، ستاره بود جای گل
- زمین و آسمان مکه
- آن شب نورباران بود
- هوا آغشته با عطر ...
- شفابخش بهاران بود…[2]
روایت شکافتن کعبه از بهترین ولی
با تشكر از دوست محترم شما. شعر را كه شنیدید. بگویید: در شعر نام کدام شهر آمده بود؟ مکه.
[3] آفرین. برای همین می‌خواهم شمارا به شهر مکه درزمانی خیلی... خیلی... دور ببرم؛ مکه‌ای كه با مکه‌ای که الآن هست، خیلی فرق دارد! چون در آن مکه، مادری نُه ماه برای تولد فرزندش انتظار کشیده بود.
[4] او در مکه به خانه خدا رفت و باخدا این‌گونه مناجات کرد: « پروردگارا! من به تو و پیامبران تو و کتاب‌هایی که تو فرستاده‌ای ایمان‌دارم و سخن جدّم ابراهیم (ع) را هم او که این خانه را بنا کرد، در یگانگی تو قبول می‌کنم. پس به‌حق کسی که این خانه را ساخت و به‌حق فرزندی که انتظار تولدش را کشیده‌ام، تولدش را برمن آسان کن.»
پس این مناجات، دیوار خانه خدا، کعبه شکافت. این مادر، وارد کعبه شد و دیوار خانه خدا، دوباره به حالت اول خود برگشت. سه روز از این ماجرای حیرت‌انگیز گذشت. در روز چهارم با فرزندی که در آغوش داشت از خانه خدا، بیرون آمد و به‌سوی خانه خود رفت. پدر او از دیدن پسرش خوش‌حال شد.
[5] به اجازه خدا، کودک زبان‌باز کرد. به پدر سلام داد. وقتی پیامبر (ص) برای دیدن پسرعموی نورسیده‌اش آمد، پسرعموی او، از خوش‌حالی تکانی خورد و به پیامبر (ص) لبخندی زد و گفت: «سلام بر توای رسول خدا.»
مسابقه برای ولادت حضرت علی(ع) بهترین ولی
[6] حالا با مسابقه «ببین و به خاطر بسپار» بیشتر با او آشنا شویم. ابتدا در دو سمت تابلو مشخصاتی از او را می‌نویسم:
از میان شما دو نفر را انتخاب می‌نمایم به هرکدام یک برگه می‌دهم که در آن‌ها مشخصات این بزرگوار نوشته‌شده است. هر شرکت‌کننده در مدت ۳۰ ثانیه اطلاعات روی برگه را به خاطر بسپارد و بعد برگه را تحویل دهد. سپس روی تابلو اطلاعات را بنویسد.
[7] حالا که با او کمی آشنا شدیم ابتدا فرارسیدن ولادت امام علی (ع) را تبریک می‌گویم!... بعد به این مناسبت مبارک و فرخنده سراغ ادامه برنامه می‌رویم. به همین مناسبت برنامه‌های متنوّعی را، در نظر گرفته‌ایم كه امیدواریم موردپسند شما قرار بگیرد. اکنون در ادامه به این سه عدد پاكت نامه را از قبل آماده كرده‌ام توجه کنید.
[8] به هر نفر پاكت نامه‌ای می‌دهم. پشت هر پاكت نامه، نام یكی از ماه‌های قمری نوشته‌شده است. كسانی كه پاكت نامه در دست دارند از هم یك متر فاصله بگیرند. نُه نفر بیایند تا مسابقه را اجرا كنیم. خوب یك سؤال می‌پرسم كه جوابش در دست یكی از این سه نفر است. هر كس باید به نزد كسی برود كه فكر می‌كند جواب صحیح در دست او است. كسانی كه به‌طرف جواب صحیح بروند، برنده محسوب می‌شوند و جایزه‌ای دریافت می‌نمایند. آماده هستید. می‌رویم سراغ سؤال: کدام‌یک از این ماه‌ها (رجب، شعبان، رمضان)، ماه خدا است؟
[9] آفرین، ماه رجب. حالا من از سه دوستی كه پاكت نامه‌ها را در دست دارند، می‌خواهم به ترتیب از میان پاكت مربوط به خود، كارت داخل پاكت را بیرون بیاورند و نوشته روی كارت را به بچه‌ها نشان دهند. همان‌طور كه می‌بینید:
- نفر اول: روی كارت نوشته‌شده است: رجب، یعنی ماه رجب، ماه خدا است.
- نفر دوم: ببینم ماه چه كسی است؟ شعبان. بله،
- نفر سوم: كارت را از میان پاكت دربیاورد؟ رمضان. بله، ماه رمضان
- ماه رمضان، ماه بندگان خدا است.
حالا من این كارت را از وسط باز می‌كنم تا با دو تا از کارهایی که در ماه رجب، خوب است انجام دهیم، آشنا شویم. نگاه كنید.[10] بله، هر كس در ماه رجب روزه بگیرد، خدا را خوشنود می‌نماید. همچنین در این ماه از خدا بخواهیم تا ما را ببخشد، یعنی طلب آمرزش نماییم. حالا ادامه برنامه برای این كه جشن ما حال و هوای حیدری بگیرد، شعری می‌خوانم. شما فقط بگویید: یا علی
- گوهر نایاب علی
- مهر جهان تاب علی
- منبع رحمت علی
- نور حقیقت علی
- گنج فضیلت علی
- شیر شجاعت علی
- گوهر ایمان علی
- آیت رحمان علی
- هادی انسان علی
- كلام قرآن علی
- حجت یزدان علی
- یار فقیران علی
- مظهر سبحان علی
- همسر زهرا علی
با گفتن یك «یا علی» شما، از میان شما سه نفر را انتخاب می‌كنم تا در مسابقه دیگر شركت كنند. توجّه کنید، من هم وسط تابلو یك «یا علی» بزرگ را می‌نویسم.
به شرکت‌کننده اول كارتی می‌دهم كه روی آن هفت خصوصیت فرد مؤمن نوشته‌شده است. او باید در مدّت ۳۰ ثانیه این هفت مورد را در ذهن خود بسپارد، چون كارت از او گرفته می‌شود. بعد از ۳۰ ثانیه، همه موارد را باید بگوید تا من روی تابلو بنویسم. هر شرکت‌کننده حداقل باید چهار مورد را بگوید. اگر كسی از میان شرکت‌کنندگان بیشتر از چهار مورد بگوید برنده خواهد بود.
از شرکت‌کنندگان تشكّر می‌كنم. حالا به حكایتی درباره همین مسابقه گوش كنید: روزی امام علی (ع) از كنار عدّه‌ای كه نشسته بودند، عبور می‌كرد. دید آن‌ها به دلیل داشتن لباس‌های گران‌قیمت شاد هستند و دیگران را با انگشت‌نشان می‌دهند و مسخره می‌كنند. از آن‌ها رد شد به عدّه‌ای دیگر رسید كه افرادی متواضع، ولی لاغر و فقیر بودند. امام علی (ع) نزد رسول خدا (ص) آمد و فرمود: «یا رسول‌الله! دو گروه متفاوت را دیدم.
هر دو خود را مؤمن می‌دانستند. صفت مؤمن چیست؟» پیامبر (ص) پس از چند لحظه سكوت در پاسخ امام علی (ع) فرمود: «یا علی! مؤمن بیست خصوصیت دارد. اگر یكی از آن‌ها در او نباشد، ایمانش كامل نیست.»[11] من از میان بیست خصلت، فقط هفت خصلت را برای شما بیان كردم.
حالا از میان آن‌ها، درباره نماز حكایتی از امام علی (ع) را برایتان تعریف می‌كنم. امام علی (ع) به شخصی به نام محمّد درباره نماز اول وقت چنین فرمود: «پس‌نماز را در وقتش به‌جا آور و به بهانه كار، نماز را به تأخیر نینداز.»[12] در این قسمت از برنامه یكی از دانش‌آموزان شعری را برای شما می‌خواند. بعد از پایان شعر بگویید چه مناسبتی با روز تولد امام علی (ع) دارد؟
- پدر جان، تمام دلم جای تو
- پدرجان تو پاكی تو بی‌كینــه‌ای
تــو آرام آبــی تواییـــــنه‌ای
پدر جان تو خوبی تو آرامشــی
تــو یــك باغ سبز گل خواهشی
نــگاهت شــكوفه دلت بــاغ نـور
تو كوهی تو كوهی تو سنگ صبور
پــدر آفــتــاب دلــت بـــی‌زوال
تــو سرو ستبری و من چون نهال
پدر جان تــمام وجــودم تـویی
پــدر هستــی‌ام، تاروپودم تویی
پــدر تـــاول دست‌تو زندگیست
پــدر تــا ابــد كـار ما بندگیست
پدر جان تــمام دلـم جــای تو
دو دیــده فــدای قــدم‌هـای تـو
پــدر خــانه‌ام بــا تو بـاغ بهــشت
تــرا مــهربــانی بــه قلبم نوشت
پدر جان دلت سبز هر رویش است
نــگاهت مفاهیم هر جوشش است
پــدر آســمان دلـت پــاك پــاك
تــو احساس آبی و من مثل خاك
پدر جان نبینم كه دل‌خسته‌ای
دو چشمم نـبـیند كــه بشكسته‌ای[13]
بله، به مناسبت روز پدر است. برای سلامتی همه پدرها یك صلوات بلند ختم كنید. الّلهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
داستان شیرینی از بهترین ولی
حالا به داستانی شیرین از امام علی (ع) گوش كنید: در آغاز فرستاده شدن پیامبر (ص) از جانب خدا برای راهنمایی مردم، در مكه او را كافران اذیت می‌کردند، ولی ابوطالب پدر امام علی (ع) همیشه همراه پیامبر (ص) بود که كسی جرئت اذیت پیامبر (ص) را نداشت. تا اینکه مشركان عدّه‌ای از كودكان را واداشتند تا به‌سوی پیامبر (ص) سنگ بیندازند. پیامبر (ص) از خانه که بیرون می‌آمد، كودكان به‌طرف پیامبر (ص) سنگ پرت می‌كردند. پیامبر (ص) با توجّه به اینکه موضوع به میان كودكان كشیده شده بود، به امام علی (ع) سیزده ساله شكایت كرد.
امام علی (ع) گفت: «پدر و مادرم فدایت! هرگاه از خانه بیرون رفتید مرا نیز با خود ببرید.» پیامبر (ص) همراه امام علی (ع) از خانه بیرون آمد. كودكان طبق معمول به‌سوی پیامبر (ص) سنگ می‌انداختند. امام علی (ع) آن‌ها را ادب می‌كرد. هرگاه به آن‌ها می‌رسید گوش آن‌ها را می‌گرفت و فشار می‌داد. كودكان براثر درد گریه می‌كردند و به خانه خود بازمی‌گشتند. پدرانشان می‌پرسیدند: چرا گریه می‌كنید؟ بچه‌ها در پاسخ می‌گفتند: امام علی (ع) ما را گوشمالی داد.[14] همان‌طور که امام علی (ع) می‌فرماید: «خداوند زیباست، زیبایی‌ها را دوست دارد.»[15] برنامه را با یك مولودی زیبا به مناسبت تولد آقایمان، و در مدح امام علی (ع) به پایان می‌رسانیم و با شما خداحافظی می‌کنیم.
شعر برای بهترین ولی
ای جان جانانم علی
جان مرا جانان علی، هجر مرا پایان علی
درد مرا درمان علی، جانم علی، جانم علی
ای جان جانانم علی
از مهر تودارم نشان، عشق رخت دارم به‌جان
نام تودارم بر زبان، جانم علی، جانم علی
ای جان جانانم علی
آیین و دین من تویی، نقش و نگین من تویی
عشق تو را دیوانه‌ام، گنج تو را ویرانه‌ام
ای جان جانانم علی
شمع تو را پروانه‌ام، جانم علی جانم علی
كی دل ز مهرت بركنم، بانام تو دم می‌زنم
ای جان جانانم علی
ای مظهر لطف خدا، جانم علی، جانم علی
راز و نیاز من تویی، سوزوگداز من تویی
ای جان جانانم علی
افتاده دل در دام تو، آرامشم از یاد تو
جانم فدای نام تو، جانم علی، جانم علی
ای جان جانانم علی[16]
علی ای امیر خوبان، تو امام و مقتدایی
که به غیرِ تو نباشد، به جهان گره‌گشایی
نظری به‌سوی ما کن، گذری به کوی ما کن
که تو شاه بنده‌پرور، شَهِ مُلک لافَتایی
ز میانِ خَلق و خالق، چه بخوانم ات در عالم
بشری به‌ظاهر اما و سِزَد تو را خدایی
به تمام بینوایان چو تو پیشوا و شاهی
به هزار پادشاهی، ندهیم این گدایی
توده‌ی غذا به قاتل، بزَنی شَرَر به باطل
که بگو تو را چه نامم؟ تو که منبع سخایی
علی ای نماد بخشش که دهی به‌جان درخشش
تو رسانده‌ای دلم را به جهانِ روشنایی
چو شنیدم این روایت، خوشم از همین حکایت
که زمانِ جان سپُردن، نگهی به ما نمایی
چه مَرارتی کشیدم که به پیشت آیم، آیا
شود اینکه رخ‌نمایی و جدا شود جدایی؟
چو بگفت شهریارم: در خانه‌ی علی زن
درِ خانه می‌زنم تا تو مگر ز در درآیی
بشنید شاه وقتی، همه شوق و شورِ شعرم
به تبسمی به گفتا: که تو در حَریم مایی
شده قلبِ « روح‌افزا » همه پُر ز عشقِ مولا
بنویس شعرِ او را تو به جوهر طلایی
شاعر: علی روح‌افزا
دستامونو می‌بریم بالا
باهمدیگه می‌کنیم دعا
می گیم خدا دوست داریم
جز تو امیدی نداریم
مریضا رو شفا بده
بارون به غنچه‌ها بده
یک کاری کن خدای ما
خدای مهربان ما
آدم‌ها مهربان باشن
همدل و هم زبون باشن
(الهی آمین-الهی آمین)
با این دودست کوچکم
دست می‌برم پیش خدا
بادل پاک و روشنم
دعا کنم، دعا، دعا
آهای خدا، خدا، خدا
بشنو دعاهای مرا
دعا برای مادرم
دعا به شادی بابا
به خانه‌ها صفا بده
به‌جان ما وفا بده
(الهی آمین-الهی آمین)
(شاعر: پروین دولت‌آبادی)
برای آشنایی با مهارت‌های موردنیازتان در تدریس می‌توانید با کلیک روی هرکدام از موارد زیر، به آن‌ها دسترسی داشته باشید:
- شعر
- اردو
- مسابقه
- کلاسداری
- اسباب‌بازی
- نقد داستان
- جدول قرآنی
- پوشش مربّی
- قصه‌های قرآن
- مهارت «پایان»
- مهارت «بازی»
- مهارت «شروع»
- مخاطب شناسی
- پرسش استاندارد
- مهارت «تدریس»
- مهارت «نویسندگی»
- مهارت «قصّه‌گویی»
- مهارت «شعرخوانی»
- شیوه «تنظیم محتوا»
- مهارت «تابلونویسی»
- مهارت «رنگ آمیزی»
- مهارت «فرزندپروری»
- مهارت آموزش «مفاهیم قرآنی»
«امیر خوبان»
پانویس:[1]. مربی از قبل یک نفر را برای كمك انتخاب كند.
[2]. مهدی سهیلی
[3]. مقدس‌ترین مکان دنیا روی زمین، جایی که سالانه بیش از یک میلیارد نفر به آنجا سفر می‌کنند. این شهر، در قرآن بکّه (به معنای بکاء و گریه مردم در آن) هم نامیده شده است. آل‌عمران، آیه ۹۶، تفسیر العیاشی، ج ۱، ص ۱۸۷ و کافی، ج ۴، ص ۲۱۱.
[4]. فاطمه بنت اسد: مادر امام علی (ع)، متولد ۵۵ سال قبل هجرت ـ ۴ ق، همسر ابوطالب و از زنانی است که جزء اصحاب پیامبر (ص) به شمار می‌روند. او یازدهمین فردی (و در میان زنان، دومین زن) است که مسلمان شد. اولین زنی که با پیامبر (ص) بیعت کرد. مقبره او در بقیع مدینه است. مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ ق، ج ۳۵، ص ۱۸۱. پيامبر (ص) فرمود: جبرئيل از طرف خداى عزيز و جليل ورقه سبزى از ياس را آورد كه بر روى آن بارنگ سفيد نوشته بود: به‌راستی من محبت على را بر همه مردم واجب كردم و اين را از طرف من به همه برسان.
عَنْ جَابِرٍ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ): جَاءَنِي جَبْرَئِيلُ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ بَوَرَقَةِ آسٍ خَضْرَاءَ مَكْتُوبٌ فِيهَا بِبَيَاضٍ: إِنِّي اِفْتَرَضْتُ مَحَبَّةَ عَلِيٍّ عَلَى خَلْقِي، فَبَلِّغْهُمْ ذَلِكَ عَنِّي؛ جابر از پيامبر (ص) نقل كرده است كه ... به‌راستی من محبت علی را بر همه مردم واجب کردم و این را از طرف من (به همه) برسان. الأمالي (للطوسی)، باب: مجلس يوم الجمعة الحادي و العشرين من شهر ربیع‌الآخر سنة سبع و خمسين و أربعمائة، جلد ۱، صفحه ۶۱۹، حدیث: ۲۹۷۹۳۷ و پيامبر (ص): انى افترضت محبّة علىّ بن ابى طالب على خلقى عامةً، فبلّغهم ذلك عنّى؛ پيامبر (ص) مى فرمود: هر كس على را دوست بدارد به من محبّت ورزيده است. من احبّ عليّاً فقد احبّنى...؛ المناقب، الموفق بن احمد الخوارزمي، قم، جامعه مدرسين، چاپ چهارم، ص 77، روايت 59، المناقب، ص 67، روايت 40؛ خوارزمي مقتل الحسين، ج 1، ص 69، ينابيع المودة، سليمان قندوزي، باب 20، ص 252؛ و ج 2، ص 76 ؛ لسان الميزان، ج 5، ص 219 ؛ مودة القربي، شافعي همداني، چاپ لاهور؛ ص 64 ؛ مناقب ابن مردويه، ص 73، كنزالعمّال، متقى هندى، بيروت، مؤسسة الرساله، ج ۱۱، ص ۶۲۲، حديث ۳۳۰۲۴ والمناقب، الموفق بن احمد الخوارزمى، قم، جامعه مدرسين، چاپ چهارم، ص ۷۷، روايت ۵۹.
[5]. عبد مَناف بْن عَبْدُالْمُطلب بن هاشم معروف به ابوطالب پدر امام علی (ع)، عموی پیامبر (ص) و از بزرگان مکه و طایفه بنی‌هاشم بود. او در دوره کوتاهی منصب سقایة الحاج را بر عهده داشت و پس از وفات پدرش عبدالمطلب، سرپرست برادرزاده‌اش پیامبر (ص) بود و در ماجرای رسالت پیامبر (ص) از او حمایت کرد. او در ۲۶ رجب دهم بعثت درگذشت و در قبرستان حجون به خاک سپرده شد. بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۲۰ ق، ج ۲، ص ۲۸۸؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸ م، ج ۱، ص ۱۲۱.
[6]. کتاب لبخند ستاره‌ها، غلامرضا حیدری ابهری، ناشر: صفحه نگار، محل نشر: قم، ۱۳۸۴.
[7]. مشخصات امام علی (ع) نام: علی (ع) لقب: امیر المومنین (ع) کنیه: ابوالحسن (ع) مقام: امام اول. نام پدر: عمران (معروف به ابوطالب) نام مادر: فاطمه بنت اسد. تاریخ ولادت: روز جمعه سیزده رجب ۳۰۰ سال بعد از سال عام‌الفیل ۱۰ سال قبل از بعثت پیامبر (ص) محل ولادت: مکه معظمه (در خانه خدا متولد شد) مدت امامت: ۳۰ سال. مدت خلافت: ۵ سال. مدت عمر شریف: ۶۳ سال. تاریخ شهادت: ۲۱ رمضان. سال شهادت: ۴۰ هجری قمری. محل شهادت: مسجد کوفه. محل دفن: نجف اشرف. نام قاتل: ابن ملجم مرادی. تعداد فرزندان: ۱۲ پسر و ۱۶ دختر. خلیفه پس از شهادت: معاویه.
پیامبر (ص) فرمود: «علیكم بعليّ بن ابی طالب علیه السّلام فانّه مولاكم فاحبّوه، و كبیركم فاتّبعوه، و عالمكم فاكرموه، و قائدكم الی الجنّة(فعزّزوه) و اذا دعاكم فاجیبوه و اذا امركم فاطیعوه، احبّوه بحبّی و اكرموه بكرامتی، ماقلت لكم فی عليٍّ الّا ما امرنی به ربّی جلّت عظمته؛(كنزالعمّال، متقی هندی، بیروت، مؤسسة الرساله، ج 11، ص 614، روایت 32971 و کلیات حدیث قدسی؛ ترجمه الجواهر السنیة فی الأحادیث القدسیة، ص، 586.) بر شما باد به (همراهی) علی بن ابی طالب علیه السلام، براستی او مولا و سرپرست شماست پس او را دوست بدارید، و بزرگ شماست پس از او پیروی كنید و دانشمند شماست پس از او اكرام كنید و پیشوای شما به سوی بهشت است پس او را عزیز دارید، هرگاه شما را (به كاری) دعوت كند اجابت كنید، و اگر دستور داد اطاعت كنید، به خاطر دوستی من او را دوست بدارید و به خاطر بزرگی من او را بزرگ شمارید.(بدانید) من چیزی درباره علی به شما نگفتم جز آنچه خدای بزرگ عظمت به آن امر كرده است.» برنده کسی است که زودتر و کامل اطلاعات را در جای خود بنویسد. به‌رسم یادبود جایزه‌ای مناسب به برنده تقدیم می‌شود.
[8]. كسانی كه به‌طرف پاكت ماه رجب، بروند، برنده معرفی و جوایزی به آن‌ها بدهید. اگر كسی جواب را پیدا نكرد، مربی توضیح دهد.
[9]. مربی از قبل روی یك كارت دو كلمه: «روزه» و «آمرزش» را می‌نویسد. آن را از وسط تا می‌كند تا در برنامه، دو عمل از ماه رجب را معرفی نماید.
[10]. مربی می‌تواند با بلند و كوتاه كردن صدای خود، تند و كند كردن شعر حال و هیجان به مجلس بدهد. اگر تابلو نبود فقط كارت به شرکت‌کننده بدهید تا موارد را به ذهن سپارد و بگوید. اگر در مسابقه هر دو یا سه نفر جواب دادند، یا مساوی شدند به همه جایزه بدهید.
[11]. محمدرضا رمزی اوحدی، ۱۰۰۱ داستان از زندگی امام علی (ع)، سعید نوین، قم،۱۳۷۸، چ ۱، ص ۶۷، به نقل از محجه البیضا، چ ۴، ص ۳۶۲. روزی امام علی (ع) از کنار عده‌ای عبور می‌کرد و دید آن‌ها لباس‌های سفید و گران‌قیمت پوشیده‌اند (نشانه تکبر در آن‌ها مشهود بود) و رنگ صورتشان برافروخته است و خنده آن‌ها بلند و زیاد است و با انگشت خود هر کس را که از کنارشان رد می‌شود مسخره می‌کنند. پس به عده‌ای رسید که لاغراندام و رنگ آن‌ها زرد و در هنگام سخن گفتن متواضع بودند. آن حضرت درحالی‌که تعجب کرده بود، خدمت رسول خدا (ص) رسید و عرض کرد: یا رسول‌الله! دو گروه متفاوت را (با این اوصاف) دیدم و هر دو گروه خود را مؤمن می‌دانستند، صفات مؤمن چیست؟ پیامبر (ص) سکوتی کرد و در پاسخ حضرت (ع) فرمود: یا علی! مؤمن بیست صفت و خصوصیت دارد که اگر یکی از آن‌ها در او نباشد، ایمانش کامل نیست.
این صفات عبارت‌اند از:
۱- به نماز (جماعت) حاضر می‌شود.
۲- زکات را در وقت خود می‌پردازد.
۳- به مستمندان رسیدگی می‌کند.
۴- یتیم را نوازش می‌کند.
۵- لباس‌های پاک و پاکیزه می‌پوشد.
۶- کمر به عبادت حق بسته است.
۷- راست می‌گوید.
۸- به وعده خود وفا می‌کند.
۹- در امانت خیانت نمی‌کند.
۱۰- زاهد شب و شیر روز است.
۱۱- در روز روزه‌دار و در شب‌بیدار و عابد است.
۱۲- همسایه را آزار نمی‌دهد.
۱۳- باتواضع راه می‌رود.
۱۴- تشییع‌جنازه می‌رود.
۱۵-... (محجةالبیضاء، ج ۴، ص ۳۶۲)
همچنین امام علی (ع) به نوف بکالی فرمود: ای نوف! آیا می‌دانی پیرو من کیست؟ عرض کرد! نه به خدا. امام فرمود: شیعیان من آنان‌اند که لبانشان (از تشنگی روزه‌داری) خشکیده و شکم‌هایشان (از گرسنگی) به پشت چسبیده است، آنان که پارسایی در رخسارشان پیدا است، پارسایان شب‌هایند و شیران روز. (بحارالانوار، ج ۷۸، ص ۲۸)
[12]. همان، ص ۳۶۹.
[13]. کریم محمدخواه.
[14]. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء، بیروت،لبنان،ج ۲۰، ص ۵۲.
[15]. قال امیرالمؤمنین (ع): إِنَّ اللهَ جَمِیلٌ یحِبُّ الْجَمَالَ… أی یحِبُّ التجمّلَ منكم فی الهیئة، فی الثوب والبدن، وكذلك یحِبُّ النظافةَ لأن تنظیفَ الثوبِ والبدن مطلوبٌ شرعًا وعُرفًا. كلینی،اصول كافی، ج ۶، ص ۴۳۸، باب التجمل و اظهار النعمه. قال ابن الأثیر فی النهایة فی غریب الأثر، باب النون مع الظاء، فی شرح ما روی فی الحدیث: [إن اللَّه تبارک‌وتعالی نَظیفٌ یحبُّ النَّظافة] نَظافة اللَّه: كنایة عن تَنَزُّهِه من سِمات الحَدَث وتَعالِیه فی ذاتِه عن كل نَقْص؛ و حبّه النَّظافةَ من غیره كنایةٌ عن خلوص العَقیدة ونَفْی الشِّرْك ومُجانَبة الأهْواء، ثم نظافة القلْب عن الغِلّ والحِقْد والحَسد وأمثالِها ثم نَظافة الـمَطْعَم والـمَلْبَس عن الحرام والشُّبَه ثم نظافة الظاهر لِمُلابَسة العبادات.
[16]. محمدرضا رمزی اوحدی،۱۰۰۱ داستان از زندگانی امام علی (ع)، سعید نوین، قم، ۱۳۷۸، چ ۱، ص ۳۴۵. سید ضیاءالدین تنكابنی، مدایح و مراثی آل محمد، ناصر،قم، ۱۳۷۸، چ ۶، ص ۳۸. کنترل نفس، از سفارش‌های مهم ائمه معصوم علیهم‌السلام بوده است. امیر المؤمنین علیه‌السلام فرمود: «کسی‌که بر هوای نفس چیره نشود، نفس بر او چیره خواهد شد. منتخب میزان الحکمه، محمد محمدی ری‌شهری، ص ۵۰۹، ح ۶۲۰۷» حکایت‌ها و هدایت‌ها در آثار استاد شهید آیةالله مرتضی مطهری، محمّد جواد صاحبی
