مهارت «فرزندپروری»

مقدمه ای بر مهارت «فرزندپروری»

از مهم‌ترین وظیفه ایی که در درجه‌ی اول بر عهده‌ی پدر و مادر و سپس مربّیان نهاده شده است، آشنایی با مهارت «فرزندپروری» است؛ چرا که این مهارت در تربیت «فرزند»، رابطه‌ی مستقیمی با اصلاح جامعه دارد و اگر «فرزندان» در محیط خانواده، درست تربیت شوند، از این ناحیه، مشکلی برای جامعه پیش نمی‌آید. چنان که بسیاری از بسامانی‌های اخلاقی و خوش رفتاری های موجود در جوامع کنونی، ناشی از همین تربیت مناسب اخلاقی «فرزندان» است که بخش عمده‌ی آن ریشه در تربیت خانوادگی «فرزندان» دارد. از این رو، پدر و مادر و مربّیان در تربیت فرزندان خود و جامعه وظیفه‌ای بس مهم به عهده دارند که باید به مهارت «فرزندپروری» توجّه نمایند و با آن آشنا شوند. در این زمینه خوب است این نکته را هم بدانیم: «فرزندان» شما با بزرگ ترها فرق می کنند و با بزرگ شدن، این تفاوت ها کم می شود. زیرا که «فرزندان» با افزایش سنّ، مسئولیّت هایشان بیش تر شده و به تناسب بالا رفتن مسئولیّتشان، آزادی های آن ها نیز افزایش می یابد و فاصله اشان با پدرومادر و مربیّان کمتر می شود. برقراری رابطه‌ی مثبت با «فرزندان» از اصول اوليه‌ی مهارت «فرزندپروری» است. در بستر رابطه‌ی مثبت، مي توان ساير روش های «فرزندپروری» را به كار گرفت و ...

«فرزندپروری» و شناخت کودک و رفع ابهامات او

ساده‌ترين بخش آموزش مهارت «فرزندپروری»، شناخت كودكان است. آیا شما بهتر از هر کسی كودكانتون رو می‌شناسين؟ حتماً شما هم تجربه کرده‌این که گاهی حتی ترک دیوار هم برای كودكانتون، ایجاد سؤال می‌کنه و این ما هستیم که باید مثل یک دایرةالمعارف برای اون‌ها باشیم. در اکثر اوقات، مخصوصاً در سنین پایین‌تر، برای پاسخ گویی به آن‌ها مشکلی نداریم اما گاهی کنجکاوی كودكانمون، به خط قرمزهای ما می‌رسه؛ در آن موقع چه عکس العملی باید داشته باشیم؟ ذهن كودكانمون پر از علامت سوال است. آن‌ها می‌خوان دنیایی را که به آن پا گذاشته‌ان، بشناسن و در این راه گمان نمی‌کنن برخی امور این دنیا خجالت آوره و اگر در آن زمینه چیزی بپرسن باعث رنگ به رنگ شدن پدرومادرشون می‌شن. اون‌ها تنها به وظیفه خود عمل می‌کنن: «شناخت خود و دنیای اطرافشون». شما به عنوان پدرومادرشون همیشه باید منتظر شنیدن سوالایی در حیطه‌های ممنوعه باشین؛ سوالایی مثل: من از کجا اومده‌ام؟ اما واقعيت اينه که شناخت كودكان سخت‌ترين کاره. پس اين بخش رو جدی بگيرين. بياين «فرزند» خودرو بشناسيم.

راستی می‌دونين اون ها از کجا به دنيا می‌آن؟ ممکنه مادر باردار باشه یا یکی از نزدیکا و یا حتی «فرزند شما» یک زنه باردارو رو در تلویزیون ببینه، بالا بودن شکم و شکل ظاهر براش ایجاد سؤال می‌کنه. یا وقتی می‌شنوه کسی صاحب فرزند شده، به ذهنش خطور می‌کنه که چطور این اتفاق می‌افته؟ علت اون هر چه باشه باید مراقب نحوه پاسخ دادنتون باشید. جواب‌هایی مثل؛ «این که من، تو رو از مغازه خریدم.» را فراموش کنید. بچه‌ها باهوش‌تر از آن چیزیه که فکر می‌کنیم!. وقتی «فرزند شما» با تعجب می‌پرسه که بچه از کجا می‌آیه، نباید به او بگویید که؛ «بچه از کیف آقای دکتر، از بیمارستان، از سوپرمارکت می‌آیه» ولی می‌شود این جوری پاسخ داد: «بچه در جای مخصوصی توی شکم مادرش رشد می‌کنه و از اون جا بیرون می‌یاد.» دو سؤاله که تقریباً همه «فرزندان» زیر هفت سال را گیج می‌کنه. یعنی «فرزندانی» که هنوز به مدرسه نمی‌رن. این دو سؤال عبارتن از:

1. بَچِها چطور درست می‌شن؟
2. بَچِها چطوری به دنیا می‌یان!؟

كودك: بابا، بَچِها از كجا به دنيا مي‌آن؟
پدر: عزيزم، جواب اين سوال خيلی سخته، چطور برات بگم، ببين ما آدم ها از دو جنس زن و مرد هستيم. هر كدام با اون يكي ازدواج مي‌كنه، بعد... آ آ آ... نمي‌دونم چطور برات توضيح بدم، ببين، … اصلا ببخشيد، پاكش كن، خودت چی فکر می‌کنی؟(توصیه می‌شه که ابتدا نظر خود بچه رو بشنویم و آن گاه تفسیر خودمون را بگیم. توضیح ما باید از واقعیت دور نباشه، اما لازم نیست که توضیح کاملی هم درباره یک ارتباط جنسی به او بدیم. باید مراقب باشیم که پاسخ ما بیش از حد نباشه، چون در این صورت باعث بیداریه زودرسه جنسی در او می‌شه.گاهی هر پاسخی که می‌دید خود یک سؤال دیگر ایجاد می‌کنه، در این صورت باید این گفتگو رو مدیریت کنید. به هیچ وجه نذارید فرزندتون احساس کنه شما دستپاچه شدید. با این موضوع عادی برخورد کنین.یادتون باشه اگه به او دروغ بگید یا پاسخ‌های بی‌ربط بدید، خیلی زود متوجه می‌شه. اعتمادش از شما سلب شده و برای سؤالاش به دنبال یک مرجع دیگه که اصولاً دوستان او هستن، می‌ره و گاهی این موضوع بسیار خطرناکه.خیلی آروم با او گام به گام پیش برید. بذارید با آرامش همه سؤالاتش رو بپرسه و یا حتی حرف‌هایی رو که دوستاش گفتن رو برایتون بازگو کنه. سؤالای جنسی اصولاً از سن چهارسالگی شروع می‌شه و تا بلوغ ادامه داره، شما هم باید هر مرحله را با توجه به سنّ «فرزندتون» و میزان اطلاعات او مدیریت کنین. قدم به قدم با او پیش برید و بذارید احساس امنیت کنه. حیطه مسائل جنسی بسیار مهمه و عکس العمل‌های صحیح شما می‌تونه به یک بلوغ آروم و داشتن زندگی جنسی موفق در آینده، کمک کنه. اگر هم نمی‌دونید، بهتره است با پدر و مادرایی که فرزند همسن و سال شما دارن، مشورت کنین.)
كودك: دوستم گفت؛ كودكان مسافرهای كوچولويي هستن كه از بهشت به اين دنيا اومدن و پيش پدر و مادراشون امانت هستن. گفت؛ پدر و مادرا بايد ما كودكان رو خيلي خوب مواظبت كنن و بدونن به سوالایِ ما چطور جواب بدن. گفت؛ اين ها رو باباش بهش گفته، راست مي‌گه بابا؟
بابا: آره!... عزيزم...
كودك: می‌دونستم تو هم جواب سوالام رو درست می‌دی. کودک آماده تولّد بود. نزد خداوند رفت و پرسيد:
مي‌گويند شما مرا به زودی به زمين می‌فرستيد، اما من به اين کوچکی و بدون هيچ کمکی، چگونه می‌توانم برای زندگی به آن جا بروم؟
خداوند می‌فرمايد: نگران نباش، از ميان فرشتگانم، دو فرشته را برای تو در نظر گرفته‌ام. آن ها از تو نگه‌داری خواهند کرد. اما کودک هنوز نگران بود. گفت:
اين جا در بهشت کاری جز خنديدن و آواز خواندن ندارم و اين ها برای من کافی هستند. خداوند لبخند زد و گفت:
دو فرشته‌ات برای تو آواز خواهند خواند و هر روز به تو لبخند خواهند زد. تو عشق آن ها را احساس خواهی کرد و شاد خواهی شد.
کودک ادامه داد: چطور می‌توانم بفهمم مردم چه می‌گويند، وقتی زبان آن ها را نمی‌دانم؟ خداوند او را نوازش کرد و گفت:
دو فرشته زيباترين و شيرين‌ترين واژه‌ها را در گوش تو زمزمه خواهند کرد و با صبوری به تو ياد خواهند داد که چگونه صحبت کنی.
کودک با ناراحتی گفت: وقتی می‌خواهم با شما صحبت کنم، چه کنم؟ خداوند برای اين پرسش هم پاسخی داشت:
آن دو فرشته دست هايت را کنار هم قرار می‌دهند و به تو ياد خواهند داد که چگونه دعا کنی. کودک سرش را گرداند و پرسيد:
شنيده‌ام انسان های بدی هم در زمين زندگی می‌کنند. من از آن ها می‌ترسم. چه کسی از من محافظت خواهد کرد؟ خداوند فرمود:
دو فرشته‌ات از تو مواظبت خواهند کرد، حتی اگر به قيمت جانشان تمام شود. کودک با نگرانی ادامه داد:
آيا من می‌توانم باز هم شما را ببينم؟ خداوند لبخند زد و گفت:
آن دو فرشته درباره من با تو سخن خواهند گفت و راه بازگشت نزد من را به تو خواهند آموخت. گرچه من هميشه نزد تو خواهم بود.
در آن هنگام بهشت آرام بود، اما صداهايي از زمين به گوش می‌رسيد. کودک می‌دانست که وقت سفر نزديک است.
کودک از خداوند آخرين پرسش خود را پرسيد: خداوندا، نام آن دو فرشته‌ من چيست؟
خداوند شانه‌های کوچک او را نوازش کرد و پاسخ داد: نام آن دو فرشته‌ اهميتی ندارد. تو می‌توانی به راحتی آن ها را بابا و مامان صدا کنی. به نظر من همه بچه‌ها مسافر کوچولوهایی هستن که از بهشت اومدن. اون ها امانت هايی هستن که به واسطه ما به دنيا اومدن تا به وظيفه‌شون در اين دنيا عمل کنن. تا در اين دنيا خوب زندگی کنن. اين نکته خيلی مهمه. مهمه بدونيم که اون ها مهمون ما نيستن که مدام ازشون پذيرايي کنيم. يک حيوان دست‌آموز نيستن که هر طور خواستيم بارشون بياريم. کمک کارمون نيستن که مثل پادو مغازه ازشون کار بکشيم. اون ها مسافر کوچولو هستن. اما اين مسافر کوچولوها برای چی به دنيا اومدن؟ خداوند اون ها را به امانت به ما سپرده تا تربيتشون کنيم. تا برای زندگی توی اين دنيا آماده‌شون کنيم. آماده‌شون کنيم تا بتونن خوب زندگی کنن. سالم بار بيان. توی اجتماع مسئوليت بپذيرن. خانواده تشکيل بدن و …

هدف از آموزش مهارت «فرزندپروری»

مربیّان عزيز در حوزه آموزش و تربيت کودکان و نوجوانان، اگه شما هم، باور دارين که «فرزندان شما»، مسافران کوچولويی هستند که از بهشت اومدن و با چنين هدفی به ما سپرده شدن و «فرزندپروری»، يعنی؛ تربيت «فرزندان» با چنين خصوصيت و هدفی، پس آموزش «فرزندپروری» رو ادامه بدين. در مهارت «فرزندپروری» روش تربيت «فرزندان»، روشی آموزش است که تکنيک‌های «فرزندپروری» را کاربردی‌تر و موثرتر خواهد کرد.

فرزندپروری مسابقه نیست.
فرزندپروری رقابت با دیگران نیست.
فرزندپروری مطابق مد روز عمل کردن نیست.
فرزندپروری، عروسک سخن‌گو برای مجالس، تربیت کردن نیست.
مراقب باشید، عاقلانه، آگاهانه و با شناخت فرزندتان، برای او برنامه‌ریزی تربیتی داشته باشید.

برای آشنایی با مهارت‌های موردنیازتان در تدریس می‌توانید با کلیک روی هرکدام از موارد زیر، به آن‌ها دسترسی داشته باشید:

سايت سلامت(آموزش و ارتقای سلامت) برای ارتباط بهتر شما عزيزان مربّی کودکان و نوجوانان، در آموزش بيش تر تکنيک‌های «فرزندپروری» و پشتيبانی مستمر از شماست. هم چنین، کتاب تکنيک‌های «فرزندپروری»، سعيد جهانشاهی، در پیوست آماده استفاده است.

منبع:

تکنيک‌های «فرزندپروری»، سعيد جهانشاهی، 1389

موضوع کودک و نوجوان

آموزش

روش های انتقال مفایهم دینی

روش های کلاسداری