امام علی علیه السلام:
«الْعِلْمُ مِنَ الصِّغَرِ کَالنَّقْشِ فِی الْحَجَرِ؛
یادگیری علم و دانش در کودکی مانند نقاشی و اثر گذاشتن بر روی سنگ است. یادگیری و آموزش در خردسالی، بسان کندن نقش روی سنگ پایدار می ماند.»
[1]
پرسش و پاسخ از دید ائمه و قرآن
از آن جا که کودکان با امور حس شدنی و ملموس سر و کار دارند، بهتر است در آموزش معارف دینی از ابزارهایی همچون عکس، اسلاید، فیلم های آموزشی و ... استفاده شود. به طوری که آنان را جذب کرد تا در آرزوهایشان بگویند: دوست دارم به خاطر خدا قرآن را یاد بگیرم. قرآن خیلی شیرین است و برای هدایت ما آمده است.
اگر به سمت قرآن بیاییم همه یک دست می‌شویم. در این میان اگر قصد و هدف ما این است که کودکان را بیشتر با قرآن مأنوس کنیم تا شیوه زندگی آن ها بر اساس قرآن و زندگی اهل بیت(ع) پی ریزی شود، باید در مرحله اول از سنین پایین شروع کنیم. زیرا کودکان در این دوره، به ویژه در سال های اول تحصیل، برای سنین مهد و پیش دبستانی با امور حسی و ملموس سر و کار دارند، بهتر است برای آموزش معارف قرآنی از روش های داستان‌گویی با عروسک‌های انگشتی بهره جست. برای سنین ابتدایی هم از روش های آموزش نقاشی با موضوع سوره‌های قرآنی، رنگ‌آمیزی با موضوع آشنایی با پیامبران و امامان (ع) باشد.
آموزش کاردستی با موضوع احادیث کوتاه و کاربردی-تصویری از پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع)، آموزش کاغذ و تا با موضوع میوه‌ها و حیواناتی که در قرآن از آنان نام برده شده از روش های فعال در جذب کودکان است که برای این مقطع تحصیلی می توان در نظر گرفت. البته به نظر می‌رسد برای این امر لازم است شیوه‌های سنتی آموزشی را کنار گذاشت و با توجه به پیشرفت‌های به وجود آمده در عرصه‌های مختلف، از آموزش‌های مدرن که پیشرفته‌تر و به روزتر است، استفاده کرد.
برای جذب کودکان و نوجوانان به قرآن که مستلزم به روز کردن روش‌های آموزشی است، بهتر است آموزش قرآن و مفاهیم آن از طریق آموزش های تصویری باشد؛ یعنی بیاییم قوه تصویرسازی کودکان را طی آموزش از طریق داستان‌گویی، نمایش و نرم افزارهای آموزشی مناسب این سنین فعّال سازیم.
دیگر در آموزش، این شیوه ساده؛ مربی آیه ایی را قرائت کند و کودکان تکرار کنند، که از روش‌های سنتی است، جذابیتی ندارد، بلکه می‌توان آموزش را با نمایش انجام داد که تأثیر آن بسیار بیشتر است. دادن این آموزش همراه با شور و هیجان، تغییر صدا، استفاده از عروسک‌های نمایشی تأثیر قابل توجهی دارد. در سنین بالاتر؛ کودکان مقطع پنجم تا هفتم دبستان، گروه سنی خاصی هستند که کم‌کم از دوران کودکی فاصله می‌گیرند از این رو آموزش آنان متفاوت از سنین پایین‌تر است.
لازم است در آموزش معارف قرآن و اصول دین؛ توحید، معاد و ...، جلوه های نظم و هدف مندی طبیعت، در این مقطع، از ابزارهای کمک آموزشی همچون عکس، اسلاید و فیلم های آموزشی و برای حفظ نشاط و شادابی آنان در آموزش مفاهیم دینی، از شیوه های تشویقی متناسب با روحیه شان، به جا و به موقع استفاده شود.از جمله روش های کاربردی در جذب کودکان به معارف قرآن که بیشتر آن ها را با قرآن مأنوس کنیم عبارت است از پرسش و پاسخ ... .
پرسش و پاسخ های قرآنی
- نام سوره های بی نقطه کدام است؟
- کدام آسمان در قرآن بی نقطه است؟
- نام کدام کشور در قرآن نقطه ندارد؟
- نام کدام رنگ در قرآن نقطه ندارد؟
- کدام قوم در قرآن نامش بی نقطه است؟
- دو ذکر بی نقطه در قرآن کدام است؟
- نام کدام پرنده در قرآن بی نقطه است؟
- نام کدام حیوان در قرآن بی نقطه است؟
- کدام آیه در سوره توحید بی نقطه است؟
- نام کدام یک از حبوبات بی نقطه است؟
- نام کدام سرزمین در قرآن بی نقطه است؟
- نام کدام یک از نام های قرآن بی نقطه اند؟[2]
- به کدام حیوان در قرآن تهمت زده شده است؟
- نام کدام یک از زمان ها در قرآن نقطه ندارد؟
- نام کدام یک از عددها در قرآن بی نقطه است؟
- نام کدام یک از فروع دین در قرآن نقطه ندارد؟
- نام کدام یک از اصول دین در قرآن نقطه ندارند؟
- نام کدام یک از پیامبران در قرآن نقطه دار نیست؟
- نام کدام یک از اسامی قیامت در قرآن بی نقطه است؟[3]
- نام کدام یک از اعضاء بدن انسان در قرآن بی نقطه است؟
- کوچکترین و بزرگترین آیه قرآن که نقطه ندارد کدام است؟
- نام کدام یک از اسامی خداوند تبارک و تعالی در قرآن بدون نقطه اند؟
جواب پرسش ها
- حمد،طور،رعد،مسد،طه،محمد،روم
- سماء
- مصر
- اسود
- عاد
- (لااله الاالله)و(الحمد الله)
- هدهد
- حمار
- آیه 2 الله الصمد
- عدس
- روم
- هادی،عدل،امر،وحی،روح،صراط،علم
- گرگ
- عصر
- احد
- صوم
- معاد
- محمد،موسی،هود،آدم و...
- إِنَّ الَّذِي فَرَضَ عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لَرَادُّكَ إِلَىٰ مَعَادٍ. قصص، 85
- رأس
- كوچكترین آیه بی نقطه آیه اول سوره طه است ـ یعنی "طه" ـ و بزرگترین آیه بی نقطه آیه 25 سوره معارج ـ یعنی "وللسائل والمحروم" ـ است.
صمد،احد،الله،ملک
برای آشنایی با مهارت‌های موردنیازتان در تدریس می‌توانید با کلیک روی هرکدام از موارد زیر، به آن‌ها دسترسی داشته باشید:
- شعر
- اردو
- مثل‌ها
- مسابقه
- گِل‌بازی
- کلاسداری
- اسباب‌بازی
- نقد داستان
- تربيت برتر
- جدول قرآنی
- پوشش مربّی
- قصه‌های قرآن
- قصه حیوانات
- اشعار کودکانه
- پرسش و پاسخ
- مهارت «پایان»
- مهارت «بازی»
- مهارت «شروع»
- مخاطب شناسی
- پرسش استاندارد
- اطلاعاتی از قرآن
- مهارت «تدریس»
- بیست اصل تربیتی
- مهارت «نویسندگی»
- مهارت «قصّه‌گویی»
- مهارت «شعرخوانی»
- شیوه «تنظیم محتوا»
- مهارت «تابلونویسی»
- مهارت «رنگ آمیزی»
- مهارت «فرزندپروری»
- مهارت آموزش «مفاهیم قرآنی»
پی نوشت
[1] . قال علی علیه السلام :
«الْعِلْمُ مِنَ الصِّغَرِ کَالنَّقْشِ فِی الْحَجَرِ؛
یادگیری در کودکی مانند نقاشی و اثر گذاشتن بر روی سنگ است. یادگیری و آموزش در خردسالی، بسان کندن نقش روی سنگ پایدار می ماند.»
محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 1، باب 7، روایت 13، ص224
یا
اَلْعِلْمُ فِي اَلصِّغَرِ كَالنَّقْشِ فِي اَلْحَجَرِ؛
دانش آموختن در خردسالى چون نقش بر سنگ باشد در پايدارى.
کنزالفوائد، جلد۱، صفحه ۳۱۹، شناسه حدیث: ۳۵۷۷۳۹.
برگرفته از: پایان نامه «اصول و روش های آموزش مفاهیم دینی به کودکان دبستانی» مقطع کارشناسی ارشد، رشته علوم تربیتی، مؤسسه آموزشی وپژوهشی امام خمینی قدس سره . علی مقدسی پور، بهار 1381.
[2] . برای قرآن صد اسم در قرآن آمده است. اِمام (سوره اسراء، آیه 71)، امر (سوره طلاق، آیه 5)، حکم (سوره رعد، آیه 37)، روح (سوره شوری، آیه 52)، عدل (سوره انعام، آیه 115)، علم (سوره رعد، آیه 37)، علیّ (سوره زخرف، آیه 4)، قول (سوره قصص، آیه 51)، کلام (سوره توبه، آیه 6)، کلمه (سوره انعام، آیه 115)، ماء (سوره مومنون، آیه 18)، مسطور (سوره طور، آیه 2)، مطهَّر (سوره عبس، آیه 14)، مقروء (سوره اسراء، آیه 106)، مکرَّم (سوره عبس، آیه 13)، نور (سوره اعراف، آیه 157)، وحی (سوره انبیاء، آیه 45)، هادی (سوره جن، آیه 1-2) و هُدَی (سوره البقره، آیه 2) بصائرذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز، جلد1، ص88-96.
3در قرآن قیامت هفتاد اسم دارد که هر یک از این اسامی به یک جنبه و خصوصیت آن اشاره دارد؛ مثلاً از آن جهت که همه انسان ها و موجودات در آن محشور می شوند، روز حشر است. جالب است بدانید 1400 آیه قرآن یعنی یک چهارم آن در رابطه با معاد است. الْمَوْعُودِ. بروج، ۲ .
