سفره های نورانی

مشخصات برنامه درسی سفره های نورانی

نام درس:‌ سفره های نورانی

موضوع: احکام

هدف كلي: دانش‌آموزان در اين درس با برخی از احکام روزه آشنا میشوند.

اهداف جزيي: دانش‌آموزان در اين درس با موارد زير آشنا مي‌شوند:

اهمیت روزه
چیستی روزه
برخی از آداب روزه
برخی از احکام روزه

هدف رفتاري: از دانش آموزان انتظار می رود پس از کلاس به روزه اهمیت بیشتری دهند و مواظب باشند روزه هایشان را آداب و احکام آن به جا آورتد..

روش‌هاي مناسب تدريس: 1. توضيحي، 2. فعال (پرسش و پاسخ، جدول، شعر،كارت، مسابقه و ...)

رسانه‌ آموزشي:‌ 1. تابلو، 2. کارت

برنامه درسی سفره های نورانی

به نام خداوند جان و خرد

كزين برتر انديشه بر نگذرد

***

خداوند نام و خداوند جاي

خــداونــد روزي ده رهنماي

خدمت دوستان عزيزم سلام عرض می‌کنم و آرزوي موفقيت را براي همه ‌شما دارم. برنامه را با يك مسابقه در چند مرحله شروع می‌کنم. آماده هستيد؟‌

مرحله اول مسابقه:

سه نفر از دوستان جلو بيايند. به هر کدام يک متن مي‌دهم.[1] روی تابلو سه گزينه براي متن، در نظر گرفته شده است. تنها پاسخ گزينه صحيح را در این سه مكانی که در نظر مي‌گيرم، طرف راست، طرف چپ و وسط. [2]

نفر اول: ‌ در طرف راست تابلو مقابل گزينة «الف‌» و

نفر دوم: مقابل گزينة «ب» در وسط تابلو

نفر سوم: مقابل گزينة «ج»‌ در طرف چپ تابلو قرار گيرد.

هر کدام کلمه های بی نقطه متن را پیدا کند و سریع بنویسد. هر كس كه اشتباه كند از دور مسابقه خارج می‌شود. آماده‌ايد؟.... آفرین. حالا متن را نفر ... که برنده شد بخواند:

«همراه اسم الله در اول کلامم همه را سلام گرمی می دهم و در درگاه الهی دعا دارم که الله واحد همه را، طول عمر و احساس آرامی و آسودگی دهد.»

مرحله دوم مسابقه:

باز به هر کدام يک متن می‌دهم که پرسش داخل آن را بخوانید و پاسخ درست را بنویسید: در کدام یک از سوره های عصر(والعصر)، کوثر(انا اعطیناک الکوثر) و توحید(قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ) یک آیه آن نقطه ندارد؟[3] نام سوره را در قسمت خود بنویسد و آن آیه را بگویید.[4] برای پاسخ این سوال به شعری که می خوانم بادقّت گوش کنید تا بتوانید سریع و بهتر جواب دهید.

بگو خدا بی همتاست
او خالق انسان هاست
خدا که چاره سازه
از همه بی نیازه
او بچه کسی نیست
کسی هم بچه اش نیست
حالا بگو تو دنیا
کیست شبیه خدا؟
صدآفرین! مرحبا
شبیه نداره خدا [5]

آفرین! سوره توحید.

حالا در ماه رمضان، ماه نزول تمام کتاب های آسمانی، [6] همه با هم سوره توحید را می خوانیم:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم قُلْ هُوَاللَّهُ أَحَدٌ﴿١﴾اللَّهُ الصَّمَدُ﴿٢﴾لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ﴿٣﴾ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُوًا أَحَدٌ﴿٤﴾

همان طور که گفتید در سوره توحید یکی از آیه هایش نقطه ندارد. آیه دوم است: اللَّهُ الصَّمَدُ، یعنی: خدا بی نیاز است.

مرحله سوم مسابقه:

اکنون سراغ پرسش هایی می رویم که پاسخش هم در قرآن است و هم نقطه هم ندارد.[7]

نام چند سوره بی نقطه در قرآن را بگویید؟
کدام کشور نامش در قرآن است که نقطه ندارد ؟
نام سرزمینی در قرآن که بی نقطه است را بگویید؟
کدام اصول دین نامش در قرآن است که نقطه ندارند؟
پرنده ایی در قرآن که بی نقطه است نامش را بگویید؟
اسامی پیامبرانی که در قرآن نقطه ندارند را بگویید؟
نام کدام یک از فروع دین در قرآن است که نقطه ندارد؟
نام کدام ذکر که نقطه ندارد و در قرآن نیز آمده را بگویید؟

خوب، مسابقة ما به پايان رسيد.[8] دوستان برنده را با ذكر يك صلوات تشويق مي‌كنيم. اکنون که همه سرحال آمدید و برنده ها مشخص شدند. چند دایره به این ترتیب در تابلو رسم می کنم.[9] البته شما به پرسش ها من پاسخ دهید تا در آن ها بنویسم.[10]

پرسش هایی برای شناخت سفره های نورانی

پرسش ها:

خدا از کدام دوازده تا در سال یکی مال اوست؟
چه کسی فرمانده لشگر محمدرسول الله (ص) بود؟
کدام سوره قرآن در همه آیات آن کلمه الله وجود دارد؟
نام نیکی کردن به دیگران چیست؟
کدام سوره قرآن به نام ستاره است؟
نام روز در عربی چیست؟
به حضرت ابراهیم (ع) چه می گویند؟
کدام نوشته روزه را باطل می کند؟[11]
به سفره ماه رمضان می گویند؟

دایره ها را به هم وصل می‌کنیم چه کلمه ایی می شود؟ بله! دعوت.[12] دعوت چند نوع است؟ بچه ها ما چند نوع دعوت داریم؟

دعوت شفاهی
دعوت با کارت

این هم کارت دعوت ما. بچه ها برای این که به پیام این کارت دعوت پی ببریم حرف اول جواب ها: (ماه)، (همّت)، (مجادله)، (احسان)، (نجم)، (یوم)، (خلیل)، (دروغ) و (افطار) را به ترتیب کنار هم قرار دهید. پیام می‌شود: مهمانی خدا. بله! ما دعوت به مهمانی خدا شده ایم ولی، زمان دعوت به این مهمانی چه زمانی است؟ ماه رمضان، ماه مهمانی خدا. ماه رمضان، بهترین ماه خداست، روزهایش بهترین روزها و ساعاتش بهترین ساعات است ماهی که حتی خوابیدن و نفس کشیدن در آن ثواب دارد.

شعر برای سفره های نورانی

رمضان آمد و مهمانی به پا شد

نوبت مهمانی پاک خدا شد

سفره خدا پر از عطر نماز

پر از عبادت و راز و نیاز

همه‌ی دستها به سوی آسمان

روی لب‌ها نام خدای مهربان

رمضان ماه دعا، ماه عبادت

ماه مهربانی و برکت و رحمت

بچه های گلم هر مهمانی که ما دعوت می شویم لازم است که آدابی را رعایت کنیم مهمانی خدا هم آدابی دارد می دونید این آداب چیست؟[13]

خواندن قرآن[14]

خوب، يكي از آدابی که در مهمانی خدا باید رعایت کنیم و از ويژگي‌های روزه‌دار نمونه است، قرائت قرآن می باشد. قرائت هر آيه از قرآن، ثواب ختم قرآن را در ماه‌های ديگر دارد. بعدی

افطاری دادن [15]

است. به نظر شما دیگر آدابی را که باید رعایت کنیم و يك روزه‌دار نمونه بايد دارا باشد، چه ویژگی‌هایی است؟[16] آفرین يكي دیگر از ویژگی‌هایی كه شخص روزه‌دار نمونه بايد رعایت کند و آن را دارا باشد اين است كه با گرسنگي و تشنگی در اين ماه به ياد گرسنگی و تشنگی روز قيامت افتد.[17]. يكي ديگر از ویژگی‌های روزه‌دار نمونه اين است كه همان طور كه از خوردن غذا پرهيز می‌کند، همچنين چشم و گوش و زبان خويش را حفظ كند.[18] روزی پيامبر(ص)‌ به جابربن عبدالله انصاری رو كرد و گفت: «اي جابر! در اين ماه رمضان هر كس روز را روزه بگيرد و قسمتي از شب را به عبادت بگذراند و شكم و زبانش را حفظ كند، خدا او را می‌آمرزد.» جابر به عرض كرد: «يا رسول الله! چه خوب فرموديد.» پيامبر(ص) فرمود: «چه شروط سختی بيان كردم.»

مورد بعدی صدقه است كه پيامبر(ص) به آن سفارش نموده است.
یکی ديگر از ویژگی‌های روزه‌دار نمونه احترام به بزرگ‌ترها به ويژه پيران و سالخوردگان، پدر و مادر، ‌پدر بزرگ‌ و مادر بزرگ و ... می‌باشد.
مورد بعدی افطاری دادن به فرد روزه‌دار است. عده‌ای به پيامبر(ص) عرض كردند كه ما ثروت و پول زياد نداريم تا بتوانيم افطاری دهيم. چه كنيم؟ پيامبر(ص) فرمود: «با افطاری دادن به مؤمن روزه‌دار، خود را نجات دهيد اگر چه به نصفه‌ای خرما، يا به جرعه‌ای آب باشد.
یکی ديگر از ویژگی‌های روزه‌دار نمونه عبادت بيشتر است. یعنی کارهای خوب او مثل دعا كردن و ... بيشتر شود.هنگامي كه ماه مبارك رمضان فرا می‌رسید، رنگ صورت پيامبر(ص) تغيير می‌کرد. نمازهايش را زياد می‌نمود و هنگام دعا بسيار گریه مي‌كرد.[19] در پایان حالا بچه های گلم بگویید بالاخره، روزه چیه؟ نقطه است.[20] البته بچه های گلم همه درست گفتید، روزه یعنی نخوردن و نیاشامیدن از اذان صبح تا اذان مغرب. حالا داستان:

ماه مبارک رمضان بود، دختر داییم میهمان ما بود، یک ساعت به افطار مانده بود که با هم مشغول تماشای تلویزیون بودیم، مادرم که میوه‌ها را شسته بود و برای افطار روی میز در آشپزخانه گذاشته بود یک دفعه دیدیم که دختر داییم پا شد و رفت دو تا سیب برداشت و آورد، من و آبجی کوچیکم خیلی تعجب کردیم چون او روزه بود دیدیم که تند سیب ها را پوست کند شروع کردن خوردن سیب ها او با خود گفت من چرا اینقدر گرسنه هستم؟ من و آبجیم تازه فهمیدیم او فراموش کرده که روزه است. ما کلی خندیدیم. گفتیم مگه تو روزه نبودی؟ دختر داییم تازه متوجه شده بود که فراموش کرده روزه است ولی کار از کار گذشته بود با حالتی ناراحت رو به ما کرد و گفت: شما چرا به من نگفتید. ما که خنده هایمان تمام نشده بود گفتیم: تو فرصت ندادی تندتند می خوردی. امّا بچه ها به نظر شما روزه اش باطل شده یا نه؟ آفرین، چون فراموش کرده که روزه بوده و از روی قصد این کار را نکرده روزه اش صحیح است.

فایده روزه چیست؟ پیامبر (ص) می‌فرماید: روزه بگیرید تا سالم بمانید.[21] بله! باید روزه گرفت و سالم بود. الان دعا کنیم. چرا؟ چون

همه دستاشون به‌سوی آسمونه

رو لبا نام خدای مهربونه

رمضان ماه دعا، ماه عبادت

ماه مهربونی، ماه برکت و رحمت

هر چند اين دعا ويژه شب‌هاي قدر است كه بيشتر در مساجد به طور دسته‌جمعي خوانده می‌شود و بعد از آن مراسم قرآن بر سر گذاشتن شروع می‌شود ولی دعایی است كه خیلی به خواندن آن در شب‌های قدر سفارش شده است با هم مي‌خوانيم: اللهم كن لوليك الحجه بن الحسن صلواتك عليه و علي آبائه في هذه الساعه و في كل ساعه ولياً و حافظا و قائداَ و ناصراَ و دليلاَ و عيناَ حتي تسكنه ارضك طوعاَ و تمتعه فيها طويلاَ.آمين يا رب العالمين

خدایا به ما مهربانی بده آمین

دلی «ساده» و «آسمانی» بده آمین

به ما «عقل و عفت» بده ای خدا آمین

به ما «صبر و طاقت» بده ای خدا آمین

برای آشنایی با مهارت‌های موردنیازتان در تدریس می‌توانید با کلیک روی هرکدام از موارد زیر، به آن‌ها دسترسی داشته باشید:

پی نوشت:

[1] . مربّی متن سوالها را در برگه هایی مناسب بنویسد و با اشاره به متن ها، از دانش‌آموزان سوالها را بپرسد. «همراه اسم الله در اول کلامم همه را سلام گرمی می دهم و در درگاه الهی دعا دارم که الله واحد همه را، طول عمر و احساس آرامی و آسودگی دهد.»
[2] . طرف راست تابلو (گزینه الف) ، طرف چپ تابلو (گزینه ج ) و وسط تابلو (گزینه ب).
[3] . اگر از آن سه نفر کسی پاسخ نداد مربّی متن این سوال را (نام سوره ایی را بگوییی که یکی از آیه هایش نقطه ندارد؟) از همه دانش‌آموزان بپرسد. برنده کسی است که پاسخ صحیح دهد.
[4] . فرد برنده بگوید: (قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ) تا رعایت وضو نداشتن هم بشود. گریزی هم به داشتن وضو و رعایت وضو داشتن در هنگام لمس یا نوشتن قرآن بشود.
[5] مهری طهماسبی دهکردی.
[6] در این ماه کتاب های آسمانی قرآن، انجیل، تورات، صحف و زبور نازل شده است(کافی،کلینی،ج2،ص628،دارالکتبالاسلامیة،تهران)
[7]جواب ها: صوم، مصر، معاد، هدهد، روم، لا اله الا الله، الحمدلله، محمد، موسی، هود، آدم و...
[8] . مربی در هنگام اجرای مسابقه تلاش كند امتياز هر گروه را ثبت كند و آن‌ها را به عنوان گروه برنده معرفي كند و از آن‌ها تشكر نمايد. در صورت امكان با هدیه‌ای هر چند كوچك از آنان تقدير شود. همچنين از آن‌ها بخواهد كه در ادامه برنامه هم شركت كنند.
[9] . مربی در حالی که مطلب را می گوید با رسم دایره ها کلمه دعوت را طراحی می کند.
[10] . جواب سؤال ها را: (ماه)، (همّت)، (مجادله)، (احسان)، (نجم)، (یوم)، (خلیل)، (دروغ) و (افطار) درون دایره ها می نویسیم.
[11] . توضیح داده می شود دروغ بستن به خدا، پیامبر(ص) و ائمه(ع) روزه را باطل می کند.
[12] . مربی در حالی که انواع دعوت را می گوید اطراف کلمه دعوت کادر می کشد که دعوت داخل کادر بیافتد.
[13] . بچه ها جواب می دهند و شما روی تابلو می نویسید در صورت لزوم راهنمایی هم می کنید. در مورد روزه گرفتن، قرآن خواندن و افطاری دادن توضیح می دهیم.
[14] . مربی ترازویی روی تابلو می کشد. یک طرف کفه ی ترازو کلمه ی (یک آیه) را به صورت حروف پراکنده و کفه دیگر ترازو کلمه (کل قرآن) را به صورت حروف پراکنده می نویسد و بالای ترازو می نویسد ثواب قرائت قرآن در ماه رمضان هرکس در این ماه یک آیه از قرآن را بخواند ثواب خواندن همه ی قرآن را به او می دهند. پیامبر (ص)
[15] . با یک دانه خرما و یک لیوان آب نیز (در صورت عدم تمکن مالی بیشتر) می توان افطاری داد.
[16] . مربي در اين قسمت كلمات مورد نظر را بر روي تخته نوشته و يا با كارت به دانش‌آموزان نشان مي‌دهد.
[17] . امالي شيخ صدوق، ص 84، ح 4. خطبه شعبانيه حضرت رسول اكرم(ص).
[18] . وسائل الشيعه، كتاب الصوم، ب11، ح2.
[19] . سنن النبي، باب روزه، ح750.
[20] . جواب: روزه نقطه است. بچه ها می پرسن نقطه؟ یعنی چی؟ روی حرف ز نقطه است.
[21] . صوموا تصحوا نهج الفصاحه‎ ، ص 547 ، ح 1854